CÁCH SỐNG CỦA NGƯỜI CƯ SĨ (TIẾP)
Trước khi tiếp tục bài giảng này, Thầy xin nhắc lại
với quý thầy ở trong Tu viện của mình có những gương hạnh mà quý Thầy
cần phải bắt chước. Vì trong thời đức Phật, đức Phật hay nhắc tất cả
các vị tỳ kheo hãy nương vào cái hạnh của ông Xá Lợi Phất và ông
Mục Kiền Liên để mà tu tập. Thì ở trong chúng hiện giờ chắc cõ lẽ
không phải cái lời Thầy nói là nói suông, mà cái lời nói nó còn có sự
chứng nghiệm của quý thầy, quý thầy thấy ở trong chúng của mình, ai
là người tu được những cái gì, làm được những cái gì đó là những
người gương hạnh của chúng ta để chúng ta tiếp tục trên con đường tu
tập. Vì không có những gương hạnh đó thì chúng ta biết lấy ai mà
gương hạnh? Còn nếu lấy Thầy, thì thấy Thầy là cao vời vợi cho nên
không gần gũi với mình. Vì có những người bạn đồng tu, đồng thực
hiện được, cho nên trong thời đức Phật cũng có nói: đức Phật đã thực
hiện được những gì đức Phật nói, nói thật, nói không có dối trá,
nói không có lừa gạt ai và những người chứng nghiệm được lời đức
Phật đó là những đệ tử của đức Phật, cũng làm được cũng như Phật,
cũng chứng được những kinh nghiệm đó. Cho nên qua thời gian hướng dẫn
quý thầy thì hôm nay Thầy thấy trong chúng ta có những người tu được
đáng làm gương cho chúng ta.
Người thứ nhất mà ở trong Tu viện này mà làm gương
cho chúng ta đó là cái gương độc cư. Người thứ nhất mà quý thầy đã
từng đến đây để sống 1 tháng, 2 tháng, 3 tháng…chắc chắn ai cũng
phải công nhận rằng Minh Tông là người mà đã sống độc cư đệ nhất ở
đây. Nghĩa là không bao giờ tiếp duyên nói chuyện với một người nào
kể từ khi bước chân vào đây cho tới bây giờ. Chắc chắn là quý thầy ai
từng ở đây sống một thời gian dài với Minh Tông thì thấy được cái
hạnh này. Đó là cái để chúng ta bắt chước những người có gương
hạnh, giữ gìn đúng không có còn sai, đó là Minh Tông, Minh Tông là
người ngồi gần đây mà đeo mắt kiếng, chắc cõ lẽ là quý thầy biết.
Cái người thứ 2 mà giữ gìn cái hạnh giờ giấc nghiêm
túc tu hành, giữ gìn cái hạnh mà không ăn uống phi thời đó là Mật
Hạnh. Sau thời gian rời khỏi Tu viện để đi đến bệnh viện trị bệnh,
biết bao nhiêu sự cám dỗ về sự ăn uống, mà qua cơn bệnh của mình,
hầu như là có những lời khuyến khích về cái vấn đề ăn uống, nhất là
những bác sĩ thế mà Mật Hạnh cũng giữ không phi thời dù một cái
bánh, dù một cái kẹo cho đến 1 ly nước cũng không phi thời. Đó là
những gương hạnh. Gần đây thì Chánh Đức có gửi cho thầy một ít thuốc
mà đã pha sẵn ở trong cái phích. Rồi nói về cái bệnh của Mật Hạnh
thì Chánh Đức có lòng tốt muốn muốn chỉ cách cho Mật Hạnh uống cái
thuốc đó để trị cái bệnh, và đồng thời có thêm đậu xanh vào trong
đó hoặc bỏ chút ít đường. Nhưng mà qua những điều này thì Mật Hạnh
không bằng lòng trong vấn đề thọ dụng, thà là chết chứ không thọ dụng
cái phi thời. Vì uống thuốc đâu phải là đợi mình ăn cơm rồi mình
uống 1 lần, mà phải uống nhiều lần ở trong ngày. Cho nên Mật Hạnh
cũng không chấp nhận, thà là mình chết chứ không phi thời. Đó là
người mà ăn uống không phi thời và giữ gìn giờ giấc nghiêm túc, giờ
nào ra giờ nấy đó là Mật Hạnh. Vậy là những người có gương như vậy
chúng ta nên bắt chước, vì coi vậy chứ chúng ta chưa hẳn đã là giữ gìn
trọn vẹn được. Môi trường nó dễ cám dỗ chúng ta, mà trước những môi
trường cám dỗ mà Mật Hạnh vẫn giữ được cái hạnh như vậy là cái
điều mà chúng ta phải noi gương cái người đã làm được.
Cái người nữa, người này biết xấu hổ, cố gắng giữ
gìn những cái xấu hổ để cho mình giữ cái tâm xấu hổ đó, tức là
tàm quý để thực hiện những lỗi lầm của mình, cố gắng hàng ngày
khắc phục để sửa, người đó biết xấu hổ thực sự và thấy rằng con
đường tu tập của mình cần phải có những sự xấu hổ đó và từng khắc
phục những lỗi lầm mà mình đã lầm lạc. Người đó là Chơn Huệ. Sau
thời gian ở đây Thầy thấy Chơn Huệ rất là hối hận qua những sự việc
xảy ra là huynh đệ đến nói chuyện hoặc thế này thế khác, mà mỗi
lần như vậy thì tâm Chơn Huệ rất là xấu hổ và rất là hối hận.
Người mà đã có tâm hối hận mà hàng ngày cố gắng để giữ cho đúng
những gương hạnh ở đây thì Thầy thấy cũng là rất ít vì chưa biết
xấu hổ. Khi mà kỷ luật hoặc giới luật của Phật đã đặt ra hoặc là
Pháp của Phật đã dạy mà chúng ta đã làm không đúng một lần, hai lần
mà chúng ta không biết xấu hổ thì chúng ta sẽ phạm hoài, và những
người đó không bao giờ đi đến con đường của đạo được.
Và người biết xấu hổ để cố gắng sửa mình, hối hận
trong tâm của mình hằng những lỗi nhỏ đó là Thiện Huệ, một người
mà cũng sống trong chúng ta đây. Chúng ta cũng biết đó là huynh đệ
của chúng ta chứ không phải ai xa lạ.
Còn cái người thứ 4, người này từng đã theo học Thầy
cách đây 6, 7 năm trong mùa hạ an cư đó, người này cũng quyết tâm theo
Thầy tu học nhưng vì không đủ duyên, và cắt không đứt gia đình, nghĩa
là cắt không rời được những sự ràng bó cũng như ở trong chùa chiền,
hoặc là ở trong tình cảm gia đình của mình, cho nên muốn theo Thầy
rất lâu nhưng mà không theo được cho đến mãi hôm nay. Mùa hạ năm rồi
cũng có dự định đến đây cũng rồi cũng cắt chưa được, năm nay quyết
dứt bỏ để mà đến đây với Thầy tu tập thì người đó là Thiện Thuận.
Người mà cùng vào sau, có thể có khi mà vào đồng 1 lượt với quý thầy
trong hạ này, cũng có khi mà đã vào sau, nhưng người này đã quyết tâm
trên con đường tu tập cho nên có sự xả tâm như vậy để rốt ráo đến đây
tu tập. Cũng như trước kia Minh Tông đã bỏ cả gia đình mẹ đang đau, con
cái còn nhỏ đi học mà vẫn quyết tu hành, cắt đứt tình cảm của
mình, cắt đứt cái nhiệm vụ, bổn phận lo lắng của mình mà để thực
hiện. Thì người mà thứ hai thì Thầy thấy qua thầy Thiện Thuận dứt bỏ
chùa mình, dứt bỏ những cái mà đang trói buộc mình để mà thực hiện cho
được. Khi vào đây Thầy cũng thử xem coi có giữ độc cư được hay không
thì thầy cũng cố gắng. Khi phật tử và gia đình có đến thăm thì Thầy
đến Thầy hỏi ý thì thầy xin Thầy để giữ gìn đừng có cho nói
chuyện, đó là trong mấy tháng Thầy thấy rằng thầy cũng có sự quyết
tâm rất lớn do giữ gìn đúng kỷ luật. Nhưng có 1 lần Thầy có sai
phạm, nhưng mà cái sai phạm đó chỉ là trong khi thầy cố gắng thầy tu
tập thì Chơn Trí ở gần cái vách ở bên ho làm động, thầy giật mình.
Thì các thầy biết khi mà chúng ta mới tu tập, mới được an tịnh mà
có tiếng động lớn thì nó làm cho chúng ta giật mình, do đó thầy có
lỗi là thầy viết mấy chữ Xin giữ gìn dùm đừng có ho lớn, để
cho thầy khỏi giật mình thôi, mà Thầy không dám nói, Thầy chỉ viết
mấy chữ thôi. Do đó Chơn Trí cũng hiểu được điều đó cho nên sợ mình
làm động huynh đệ tu không được nên rời khỏi cái thất của mình đến
cái thư viện cùng ở chung với một người khác. Đó là biết mình không
giữ được cho nên Chơn Trí tránh khỏi để không làm động huynh đệ của
mình, cũng là một cái tâm tốt. Gần đây thì thầy Thiện Thuận nỗ lực
cố gắng tu tập có nhiều kết quả.
Thầy xin trình bày để quý thầy thấy con đường thiền
định nó không đơn giản như chúng ta tưởng. Nhưng quý thầy đừng nghĩ
rằng mỗi người đều có những trạng thái tu tập nó giống nhau đâu, nó
khác nhau, nhưng rút kỹ kinh nghiệm nếu lỡ có giống nhau thì chúng ta
biết cách mà sử dụng, chứ không khéo chúng ta sẽ rất là nguy hiểm.
Quý thầy đừng nghĩ rằng khi mà nghe tuyên bố thì quý thầy xúm lại
hỏi thầy Thiện Thuận điều này thế kia thì rất tội nghiệp cho thầy,
vì con đường thầy đang đi mà thầy phải giữ độc cư trọn vẹn như Minh
Tông, không thể nào mà khác hơn được mà đạt đến sức thiền định này
được. Bởi vì cái sức thiền định của đạo Phật là phải tịnh chỉ
các hành, ngưng hơi thở hoàn toàn như một người chết, không thể nào giống
như một người còn sống, còn ngủ mà nhập định được. Cho nên cái đặc
biệt như vậy, gần đây thầy đã trình bày cho Thầy thấy như có lần
thầy tịnh chỉ các hành và hơi thở thầy ngưng, ngưng hoàn toàn. Thầy
biết rất rõ chứ không phải thở nhẹ đâu, không hơi thở thầy biết, thở
nhẹ thầy cũng nhận biết, nó ngưng thầy cũng biết rất rõ. Nhưng rồi
tới chừng khi mà hơi thở nó ngưng thì nó kéo cái thân của thầy nó
cúi xuống thì thầy thấy nó ngưng hoàn toàn, hơi thở ngưng mà cái
thân của thầy cúi mọp xuống, trong lúc đó nó tự động khi mà nó
ngưng hoạt động nó lại kéo thân thầy cúi xuống, nó cứ ngắc lên, thì
thầy cố sức thầy xả, thì xả được có nửa thân người, còn nửa thân
nó cứng ngắc, nó không xả được. Lúc bấy giờ thầy mong có người nào
đi ngang qua, thầy kêu người đó đến gặp Thầy để cứu thầy. Nhưng trước
khi mà thầy tu tập thì Thầy cũng đã nhắc nhở là cái pháp hướng là
giúp thầy nhưng lúc bây giờ thầy không còn nhớ, thầy không còn nhớ,
thầy không còn cựa quậy được nửa thân. Hai cái chân của thầy, nửa
thân người ở dưới thầy không cựa quậy được cho nên từ đó thầy cứ
hít thở, thầy dùng mũi thầy hít thở thì nó lại gươm lên, nó chết
lên, tức là nó ngưng lên, nó làm cho thầy chết lên cao nữa, mà thầy
giữ nhẹ nhàng một chút nó tuột xuống, nó đứng đó, nó không chịu
xả ra hết. Đó là những cái khó mà hiện bây giờ quý thầy tu mà
không có căn bản thì sau này nó rất khó.
Bắt đầu Thầy phải dùng cái miệng thầy, thầy xả,
tức là thầy thở bằng miệng cho nên sức tập trung, cái tâm của thầy
nó không tập trung ở trong hơi thở nhiều hơn, mạnh hơn cho nên nó không
gươm lên, làm cho cơ thể nó ngưng hoạt động lại, cho nên thầy thở bằng
miệng, một lúc sau nó lại xả ra. Đó là thầy chỉ tự động để cứu
lấy mình chứ thầy cũng chưa biết như thế nào hết.
Nếu mà trong lúc đó mà theo Thầy dạy thì cứ giữ
gìn hơi thở và khi nó xả được phân nửa thân rồi, nhẹ nhàng hơi thở
đó thì lúc bấy giờ chúng ta nhắc hơi thở phải mạnh hơn 1 chút, nhanh
hơn 1 chút và phần dưới phải hoạt động trở lại…cứ nhắc như vậy thì
tự dưng chúng ta ngồi thẳng thốn như thế này, tự nhiên chúng ta cứ
hướng tâm nhắc thì trong khi chúng ta giữ cái hơi thở cho nó hoạt động
trở lại, đừng để cho nó nhẹ quá mà nó vô mạnh quá thì không được,
cho nên chúng ta thở lại bình thường từ đó nó sẽ xả lần và sống
lại hết. Đó là qua những kinh nghiệm mà Thầy đã tu tập Thầy biết
rằng cái pháp hướng nó giúp cho chúng ta vô định cũng như xuất định.
Nếu quý thầy mà không lưu ý điều này thì lúc bấy
giờ quý thầy nảy ra ý này nảy ra ý kia, quý thầy xả thì cái điều
đó có khi nó thành bại liệt cơ thể của quý thầy. Bởi vì nó chết
rồi mà bây giờ nó phải sống lại, tức là nó ngưng hoạt động chứ đâu
phải như chúng ta còn đang hoạt động còn máu nó lưu thông thì tức là
chúng ta muốn sao cũng được, còn đằng này nó không lưu thông nữa, chỉ
còn sức nóng giữ máu đông đặc thôi cho nên chúng ta không khéo thì bại
liệt cả thân người của chúng ta.
Do vì vậy chúng ta chỉ cần pháp hướng và nương nhẹ
hơi thở chúng ta mà thôi, mà thô quá thì không được, mà nhẹ quá thì
tập trung gôm lại thì nó lại ngưng lại nữa thì như vậy chúng ta khó
mà có thể xuất định được. Đó là những cái quan trọng. Vì vậy hôm
nay quý thầy thấy rằng trong chúng ta có nhiều kinh nghiệm để giúp
trên bước đường tu tập của chúng ta.
Thứ nhất là chúng ta phải nương cái hạnh độc cư như
thầy Minh Tông. Thứ hai chúng ta phải nương cái hạnh của Mật Hạnh để
ăn uống không phi thời, những cái này là cái quan trọng trong đạo
Phật. Thứ 3 là chúng ta nương vào Chơn Huệ, là người biết xấu hổ để
sửa mình từng cái lỗi nhỏ. Chúng ta phải nương vào cái người biết
xấu hổ. Nhiều khi chúng ta không biết xấu hổ những cái lỗi của
mình đâu. Làm rồi cứ làm hoài, làm hoài mà không thấy xấu hổ.
Cho nên chúng ta ở đây chúng ta có những gương hạnh mà
để chúng ta theo đó để chúng ta đi nốt quãng đường giải thoát mà
Đạo Phật đã vạch ra để giúp chúng ta thoát khỏi sanh tử luân hồi,
chấm dứt sự sống chết của chúng ta. Con đường rất là cao quý mà
chúng ta thực hiện cho đúng thì mới đạt được cái cao quý đó. Nếu
chúng ta thực hiện không đúng thì không làm sao mà chúng ta làm được,
tu tập được con đường này. Cho nên mỗi hành động mà của quý thầy tu
tập được kết quả nó phải có thời gian để chứng tỏ rằng các thầy
đã thực hiện được. Như Minh Tông mà chứng nghiệm được cái hạnh độc cư
cũng trải qua thời gian, Thầy xác định rằng người như vậy mới có
thể tu thiền định nổi. Và người giữ cái hạnh không ăn uống phi thời,
giờ giấc nghiêm chỉnh mà người giữ như vậy được thì sớm muộn người
đó cũng thực hiện được con đường đạo giải thoát này, đó là Mật
Hạnh. Người mà biết xấu hổtừng sửa những lỗi nhỏ mọn của mình, cố
gắng không vi phạm nữa, người như Chơn Huệ chắc chắn là sớm muộn cũng
sẽ đạt được ở con đường này. Người mà thực hiện thiền định mà để tịnh chỉ
được các hành, làm chủ được sự sống chết của mình mà gần đây nhất là đó Thiện
Thuận.
Thì quý thầy đã thấy trong chúng của chúng ta có
những bậc có thể gọi là xuất chúng, làm hơn các thầy khác, sống
đúng các hạnh của Phật. Trong đó mỗi mỗi chúng ta xét qua các hạnh
của quý thầy đều có thể tương đối nhưng mà chỉ những cái hạnh riêng,
tức là đặc tính riêng của quý Thầy, có đặc tướng riêng của mỗi
người. Và cái đặc tướng riêng đó mà sau khi dạy về Tứ niệm xứ thì
Thầy sẽ dạy về đặc tướng riêng đó cho quý thầy thấy rất nếu có thì
giờ, còn không có thì giờ thì Thầy sẽ tóm lược lại để cho nó đủ
giáo án, còn nói lòng vòng thì nó rất là nhiều, nói không bao giờ
hết được.
Cho nên hôm nay đến buổi giảng này Thầy muốn nhắc lại
những cái gương hạnh để trong chúng chúng ta còn hai tháng mấy nữa thì
chúng ta cũng sẽ rời xa Thầy, không có Thầy ở bên mà nhắc nhở. Vì
có Thầy, Thầy còn nhắc nhở các con cái sai, cái đúng, Thầy còn chăm
nom được cái này, cái kia. Khi mà xa Thầy chắc chắn là không còn ai
nhắc nhở mình nữa, như một đứa con đã mất mẹ, như một đứa con đã
mất cha lấy ai nhắc nhở mình trong khi đúng khi sai, rồi ai lo lắng
mình trong khi đau, khi bệnh thì các con phải cẩn thận trong thời gian
còn ngắn lắm. Cho nên cố gắng mà giữ gìn cho đúng những cái điều mà
Thầy đã dạy, những lời Thầy dạy là những lời vàng ngọc để cứu
các con ra khỏi cuộc đời đau khổ. Cho nên các con ghi khắc mãi ở trong
tâm để cố gắng sau khi không còn Thầy cố gắng thực hiện cho đúng cách,
đừng để sai. Lấy những kinh nghiệm, gương hạnh các bạn, của những
người mà đã thực hiện đúng, lấy đó mà làm gương hạnh tu của mình
tiếp tục ở trên con đường đời này. Không còn ai cứu mình, không còn
chỗ nào nương tựa vững chắc bằng những Phật Pháp, bằng những thân và
tâm của mình để cho mình lấy đó mình thực hiện con đường giải thoát
mới được. Cho nên phải ráng cố gắng mà vâng lời Thầy để tự mình
cứu lấy mình chứ không ai cứu mình được.
Đến đây Thầy xin chấm dứt, quý thầy nhớ kỹ là lấy
gương hạnh của huynh đệ mình, Thầy nói ra đây không có nghĩa là để cho
quý thầy ganh tỵ những người đó, mà hãy lấy những người đó mà làm
gương hạnh của mình. Đừng nhìn qua một góc độ nào nhỏ mình cho người
đó còn thế này, thế khác, mà mình hãy thấy việc làm của người ta
tốt để cho mình sửa mình,
còn những việc xấu của người ta thì mình nên đừng có nghĩ ngợi vì
biết đâu đó là những điều mà người ta còn tu tập, người ta chưa hết,
chứ không phải người ta thành Phật. Còn mình muốn thấy người bạn của
mình là như một bậc Thánh, đối với Thầy còn có những cái lỗi huống
hồ là những người huynh đệ của các thầy đang tu thì có những cái sơ
sót mà tu chưa hết, giữ gìn chưa trọn mà thôi. Nhưng người ta đã được
trước hơn mình những cái cao quý thì mình nên bắt chước những cái đẹp,
những cái đúng, cái tốt. Còn những cái sai thì điều kiện người ta
còn đang trên con đường tu, đừng lấy những cái sai đó mà chỉ trích
người ta thế này thế khác, mà trong lúc mình từ chuyện nhỏ, chuyện
lớn mình chưa làm được điều gì hết. Thì cái mà bươi móc, chỉ trích
như vậy tức là mình không biết sửa mình, mà cái lòng đó là cái
lòng xấu, cái lòng ganh tị. Thấy người tu được những cái đó thì
mình tìm những cái lỗi nhỏ mọn của người ta mình vạch ra để cho
thấy người ta sai, để cho người khác nhận ra thấy người đó Thầy nói vậy chứ
người đó còn lỗi chỗ này chỗ kia. Đó là con đường người ta còn tu,
tức là người ta còn lỗi chứ làm sao người ta hết được. Người ta còn
chút sai thì tuần tự trên bước đường tu thì người ta sẽ sửa lần cho
đến khi lậu hoặc người ta quét sạch được qua sức tu tập của người
ta. Nhưng người ta đã bước được những bước mà mình chưa bước được
thì mình hãy lấy những bước mà người ta đã bước đi mình làm gương
cho mình, đừng có lấy cái mà người ta còn tu chưa xong mà mình cho
toàn bộ người ta xấu hết.
Như các Thầy cũng thấy nhìn ngoài đời mọi người thì
người thì người nào cũng có cái tốt, cái xấu chứ đâu phải toàn là
người ta xấu hết đâu? Nhưng mình vơ cả nắm, mình thấy người ta có
một cái xấu, mình cho người ta là người xấu hết thì không đúng.
Cũng như trong quý thầy hiện giờ, chúng ta coi vậy chứ chúng ta còn là
người có tốt, có xấu chứ không phải là xấu hết đâu. Do lấy cái tốt
của người ta làm cái tốt cho tâm mình để làm gương tu tập cho mình,
để làm cho sự sửa mình bằng những cái tốt của người khác. Rồi lần
lượt người đó người ta cũng thấy được cái xấu của người khác,
người đó người ta sẽ sửa chữa lại, người ta cũng sẽ trở thành
người tốt hết.
Cũng như trong chúng chúng ta bây giờ, có những người
mà đã phạm phải những lỗi chắc người ta không muốn điều đó đâu,
không ai muốn điều đó, nhưng vì thói quen của người ta sống ở ngoài đời
người ta chưa có giữ được thôi, chứ Thầy tin rằng những lời nói của
Thầy là quý thầy cố gắng hết sức thực hiện. Nhưng cái duyên có khi
mình muốn vậy, mình muốn giữ gìn được nhưng hoàn cảnh, đối tượng
xảy ra làm chúng ta phải nói chuyện hoặc là thế này thế khác, đó
là ngoài ý muốn của quý thầy chứ quý thầy đâu muốn vậy. Cái hoàn
cảnh, trường hợp đó có người bị bệnh thì bắt buộc chúng ta phải
giúp đỡ người đó chứ chúng ta đâu thể mà nỡ tâm mà làm ngơ được,
hoặc người đó không biết máy móc mà chúng ta biết máy móc thì
chúng ta giúp cho người bạn của mình. Do cái sự tiếp giao đó cũng
làm cho mình động và người bạn kia động, nhưng hoàn cảnh đó làm sao
chúng ta làm ngơ được.
Đó là những điều chúng ta phải xét thấy cái đúng,
cái sai chứ không phải lúc nào chúng ta cũng thấy hai người nói
chuyện là chúng ta cho rằng họ thích nói chuyện, không phải đâu, cái
hoàn cảnh trường hợp đó làm cho họ mất độc cư trong lúc đó là tại
cái duyên của họ chưa đủ, nhưng họ biết cố gắng họ khắc phục, họ
giữ gìn hơn thì chắc chắn là họ sẽ độc cư như Minh Tông chẳng hạn.
Đó thì hôm nay những gì mà Thầy dạy chúng ta nhìn
góc độ tốt của mọi người mà chúng ta làm gương, chúng ta tu học
đừng có nhìn góc độ xấu của người mà chỉ trích người, phê phán
người, điều đó thì chính chúng ta là người xấu.
Vì vậy mà hôm nay Thầy khuyên quý thầy hãy nhìn với
đôi mắt tốt, đừng nhìn mọi người với đôi mắt xấu mà làm cho tâm
chúng ta bất an và làm chúng ta trở thành những người xấu hơn, vì
chúng ta thấy họ xấu thì tức là chúng ta sẽ nói những điều xấu
của người khác ra thì lúc bấy giờ chúng ta trở thành người xấu.
Cho nên những điều xấu là khi mà mình thân tình với
người đó, mình nói người đó biết nghe mình thì mình ngăn mình
khuyên: Em làm như vậy hay Thầy làm như vậy là sai nên sửa lại, không
khéo Thầy thấy Thầy sẽ rầy thì như vậy là mình biết thương người
bạn của mình. Còn nếu mình thấy khả năng mình nói họ không nghe thì
mình làm thinh, đừng nói gì hết vì nói thì người ta nghĩ rằng mình
sẽ nói xấu người ta nhưng sự thật người xấu là phải nói với người
khác, nói về người mình nói cho người khác biết, đó là người xấu.
Còn người tốt thì người ta ngăn mình, thấy mình làm cái chuyện xấu
thì người ta ngăn mình, đó là người tốt.
Trong khi các Thầy cũng đã học người bạn tốt của
mình là người ngăn mình không cho mình nói hoặc không cho mình làm
cái chuyện sai kỷ luật hay sai giới luật, hay những hành động không
tốt thì người đó là người bạn tốt mình, nên tìm những người bạn
đó để họ thẳng thắn họ chỉ bảo cho mình những cái sai để cho mình
sửa thì như vậy đó là người bạn tốt của mình. Còn cái người mà
thấy mình sai họ không có ngăn chặn, họ để cho mình làm sai rồi họ
đi nói với người khác để cho mọi người cười chê mình thì đó là
người không tốt.
Hôm nay Thầy nói như vậy để cho quý Thầy thấy được
cái điều đúng, điều sai ở trong cuộc đời này mà lấy gương tốt của
người khác bất kỳ, Thầy nói trong chúng ta đều là có những người
tốt hết chứ không có người nào xấu. Vì mỗi người có cái tốt trong
khía cạnh của họ nhưng những cái mà họ chưa biết, họ còn lầm lạc
họ xấu chứ không phải là họ xấu đâu, họ sẽ là những người biết tu
thì sẽ biết sửa chứ họ không phải là những người thiếu sửa đâu. Mà
đạo Phật là cái đạo biết sửa mình, tu tập của đạo Phật là tu sửa
chứ không phải là ngồi thiền bằng cách này, bằng cách khác gọi là
giải thoát, mà chính sửa cái tâm của mình cho đến khi mình không còn
lậu hoặc nữa, thanh tịnh thì mình mới tịnh chỉ được các hành. Đó
là vấn đề quan trọng mà Thầy thường nhắc nhở các con rất nhiều. Tâm
mà không tịnh, còn giận hờn phiền não, còn thương ghét, còn bị ham
muốn cái này cái kia thì chắc chắn là quý thầy không tịnh chỉ nổi
các hành trong thân, không tịnh chỉ nổi được cái hơi thở. Mà phải
sắp xếp như thế nào để cho tâm mình dứt hết tất cả các duyên đó
thì chắc chắn là quý thầy sẽ đạt được cái sức thiền định của Phật
dạy, tức là Tứ Thánh Định, từ Sơ thiền đến Tứ thiền.
Đến đây Thầy xin chấm dứt và trở lại vấn đề học
tập.
Bây
giờ trở lại vấn đề học tập vừa rồi: chồng đối vợ có 5 điều mà
Thầy dạy đến cái chỗ ăn mặc tùy thời.
- Bây giờ điều kiện thứ 4 thì trang sức hợp thời.
Nghĩa là trong thời đại của chúng ta, cái sự trang sức cho người đàn
ông như thế nào thì chúng ta phải ăn mặc, trang sức cho hợp thời đó.
Nếu mà chúng ta lè phè coi như mình không cần cái sự ăn mặc cho hợp thời,
trang sức cho hợp thời thì người vợ biết lo cho chồng thì rất buồn
khổ. Chồng mình ăn mặc ra ngoài, cách thức trang sức thì không có hợp
thời, làm cho người này chê cười chồng mình thế này thế khác. Do đó
cho nên người vợ mình ấy, trang sức không hợp thời thì người chồng mà
biết lo cho vợ mà thấy vợ mình lè phè như vậy, thời đại này mà bà
ta ăn trầu tếch toác hoặc thế này thế kia không có như bà già ngày
xưa thì nó làm cho người chồng thấy khổ tâm.
Do vậy khi mà người chồng khuyên người vợ như thế
này, nghĩa là không bắt buộc người vợ mình phải trang điểm cho thật
đẹp mà phải hợp thời trang của nó, rồi trang sức cũng cho hợp cái
thời đó, đừng quá lòe loẹt như các cô gái trong thời điểm này, thái
quá thì cũng không được mà không có nên lè phè, không chịu trang sức,
tèm hèm ấy thì người chồng lần lần sẽ xa vợ và đối xử nhau nó
cũng nhạt nhẽo đi. Cho nên người chồng biết lo cho vợ mà người vợ
không chịu nghe thì rất là khó.
- Thứ 5 là giao phó việc nhà.
Người chồng phải tin tưởng vợ mình, giao phó tiền bạc hoặc giao phó
việc nhà. Khi đi xa thì tin tưởng vợ mình giao phó. Thầy nói thế
này, ở đây là Thầy thấy có Chánh Đức là có người vợ rất tin
tưởng, cho nên khi vào đây giao phó hết cái sự buôn bán, nhà cửa này
kia cho vợ rồi yên tâm vào đây tu tập 3 tháng, rồi 5 tháng vẫn an nhiên
mà không có thấy bận tâm lo lắng gì hết là vì tin tưởng vợ mình đảm
đương được cái điều kiện đó. Và mình giao phó như vậy vợ mình mới
đem hết khả năng của nó ra mà làm tròn bổn phận khi mà chồng vắng
mặt.
Người chồng mà tin tưởng vợ mà giao phó như vậy thì
người vợ rất là sung sướng, còn cái gì mình cũng quản lý, cái gì
mình cũng làm hết, sợ vợ mình làm hư, làm hao, làm này kia thì tất
cả những cái này người vợ thấy mình sống như là một người đầy tớ,
không có quyền hạn gì trong nhà hết thì bà ta cũng rất buồn khổ,
như vậy thì gia đình không hạnh phúc.
Cho nên 5 điều đức Phật dạy chồng đối với vợ thì rất
là cụ thể và rõ ràng để tạo hạnh phúc sống cho chính mình. Và vì
vậy mà sống ở trong thập thiện, 10 điều lành mà Phật đã dạy mà
chúng ta còn biết những cách thức lo lắng, chăm sóc cho nhau. Chứ nếu
chúng ta học 10 thập thiện không, mà chúng ta không học những cách
thức đối xử nhau như chồng đối với vợ thì phải như thế nào? Chúng
ta không học thì chắc chắn chúng ta không biết, nhưng chúng ta đã học
thì chúng ta biết. Nhưng có những người không học mà họ đã làm được
như trước đây chúng ta thấy Chánh Đức chưa học mà đã làm được cái
chuyện đó, đã giao phó việc nhà cho vợ con. Thì các con thấy rõ
ràng trong chúng ta cũng có thấy được những điều Phật dạy rất thực
tế và cụ thể vì vậy hạnh phúc gia đình rất là đầm ấm.
Do sự hạnh phúc gia đình đó mà nếu người vợ hiểu hơn
một chút nữa thì Chánh Đức sẽ tu hành rất tốt. Đừng có thấy gia
đình của mình, chồng mình đã lo lắng cho mình như thế này thế kia,
nghĩa là ông đi mất rồi thì chắc chắn là tui sẽ không còn người nào mà
lo cho tui nữa, thì chắc chắn tui buồn khổ vô cùng, không có người
chồng nào mà xứng đáng như là người chồng hiện giờ, giao phó cho
vợ, rồi biết chăm sóc từ cái ăn mặc, từ cái trang sức, nhưng luôn
luôn lúc nào cũng không cười cợt với vợ con bằng cách là dễ duôi. Phật
dạy đối với người chồng là phải luôn luôn có cái sự nghiêm nghị với
vợ con, đĩnh đạc, ăn nói tề chỉnh, vợ nó mới phục mình và kính trọng
người chồng, còn không khéo thì nó cũng sẽ không kính trọng. Lấy
cái lễ mà đối với nhau, thì ở đây Phật dạy Thầy thấy 5 cái điều
này làm cho hạnh phúc gia đình ngày càng tươi đẹp và an ổn nhất.
Bây giờ đến cái phần mà vợ đối với chồng có 5
điều. Hồi nãy là chồng đối với vợ, còn bây giờ thì vợ
đối với chồng. Vậy 5 điều như thế nào?
Người vợ mà được giao phó, được chồng chăm sóc từ
cái ăn mặc, cái trang sức cho hợp thời trang, lấy cái lễ mà đối với
vợ mình cho đàng hoàng thì người vợ phải có 5 điều kiện thì
người chồng mới đối xử được. Còn người vợ mà không có 5 điều
kiện này thì chắc chắn người chồng không thể nào đối xử như những
điều ở trên được.
- Một: Người vợ phải dậy trước chồng.
- Hai: Phải ngủ sau chồng.
Nghĩa là người phải lo lắng để chồng mình làm việc này kia để cho
ông ta ngủ trước mình, phải dọn dẹp ở trong nhà đâu ra đó hết rồi
mình mới đi ngủ. Mà thức dậy thì phải dậy trước để lo nước nôi
hoặc là nấu cái này cái kia để cho chồng mình dậy có thực phẩm
điểm tâm hay như thế nào, thì người vợ phải dậy trước và ngủ thì
ngủ sau. Ngủ sau như vậy để làm gì? Ông chồng đi làm về mệt quá ông
bật lưng ở trên giường ông ngủ mình, mùng màn gì ông cũng không xả
xuống thì mình ngủ sau mới thấy được điều đó, chứ ngủ trước làm
sao thấy được, do đó mình ngủ sau mình buông màn cho chồng. Thì như
vậy đức Phật dạy chúng ta thấy rõ ràng từ cái hành động của người
vợ mà đối với chồng như vậy làm sao người chồng không lo cho vợ mình
bằng mọi cách.
- Ba: Nói lời hòa nhã. Luôn luôn người vợ
không cộc cằn với chồng, luôn dùng lời hòa nhã đối với chồng, thì
như vậy làm sao mà ông chồng không thương vợ mình.
- Bốn: Kính nhường. Luôn luôn kính nhường
chồng mình. Chồng mình có ý kiến này, ý kiến kia thì mình nhẹ
nhàng góp nhặt chứ không có dùng ý kiến của mình hoặc là cái sự
học hỏi của mình lanh lợi, rồi mình lấn lướt chồng mình, chống
trái lại thế này thế khác. Cho nên mình luôn luôn kính nhường chồng
mình bằng ý. Như thí dụ như chồng mình muốn dời dọn ở trong nhà,
cái bàn này đặt chỗ này, cái ghế kia đặt chỗ kia thì mình cũng nên
kính nhường cái ý kiến đó để cho vợ chồng hòa hợp, mặc dù nó có
trái với cái ý của mình.
- Cho nên điều thứ 5 thì Phật dạy phải tùy thuận,
mình phải tùy thuận mọi ý đó. Cho nên kính nhường rồi còn phải tùy
thuận. Nếu mình tùy thuận mà không kính nhường thì trong lòng của
mình không an đâu. Cho nên mình kính nhường, chồng có ý gì thì mình
nhường ý đó cho chồng để chồng mình vui vẻ. Và đồng thời phải tùy
thuận để tâm mình nó xả, để nó không bị ý kiến của mình mà trói
buộc, nó làm cho mình bất an. Cho nên cái thứ 4 là mình kính nhường,
cái thứ 5 là tùy thuận.
Cái thứ 6, ở đây có 6 điều chứ
không phải 5 điều, Thầy nói lầm, có 6 điều. Vợ đối với chồng có 6
điều mà chồng đối với vợ có 5 điều, các con ghi lại.
- Sáu là sớm nhận lãnh ý của chồng.
Nghĩa là chồng giao mình cái gì đó thì mình nhận lãnh cái ý đó
mình làm, không có sai ý chồng. Nghĩa là chồng bảo bữa nay phải làm
cái gì đó thì mình nhận lãnh cái ý đó của chồng mình làm, chứ
không từ chối bằng cách này, bằng cách khác. Ví dụ như Chánh Đức
vào đây thì người bạn đời của mình nhận lãnh những cái việc buôn
bán, hoặc nhà cửa, hoặc coi sóc cho con cái thì như vậy đó là nhận
lãnh cái ý của chồng.
Như vậy Phật đã dạy chúng ta thấy nếu một người vợ
mà đối với chồng đúng 6 điều này thì gia đình đó rất là hạnh
phúc. Như vậy chúng ta phải nhớ những lời dạy này để mà giữ gìn
cái hạnh phúc gia đình của mình, để cho chúng ta thực hiện 10 điều
lành mà tránh xa 10 điều ác mới được. Còn nếu trong nhà mà nó không
kính nhường, không tùy thuận, không nói lời hòa nhã với nhau thì
Thập Thiện chúng ta có học nó cũng chẳng qua là học để mà chơi chứ
không thể thực hiện được; học để mà nghe cho vui chứ khhông thể
nào mà thực hiện được Thập Thiện vì chúng ta có những cách thức
đối xử với nhau, sống với nhau thì chúng ta mới áp dụng được thập
thiện. Nếu mà chúng ta sống mà không đối xử với nhau tốt như vậy thì
Thập Thiện chẳng qua là để mà trang trí cho thêm tủ kinh sách của
mình chứ chẳng ích lợi gì hết.
4. Quan hệ với bà con
Đến đây là cái phần có 5 điều thân kính đối với bà
con.
Con người chúng ta sinh ra thì có gia đình, có vợ, có
con rồi có chồng, có con thì xung quanh chúng ta có những bà con chứ
đâu phải không có bà con. Thì những bà con đó đối xử như thế nào?
Thì ở đây Phật dạy chúng ta cách thức đối xử. Có 5 điều mà chúng ta
đối xử với bà con.
- Thứ nhất là giúp đỡ tiền bạc cho những bà con
nghèo, túng thiếu. Nhưng giúp đỡ những bà con đó không có nghĩa là
chúng ta cho, chúng ta giúp họ rồi họ lấy họ làm họ không trả lại
mình, như vậy không có nghĩa là giúp đỡ, cái nghĩa đó là cho họ
chứ không phải là giúp đỡ. Còn giúp đỡ là giúp cho họ, rồi họ làm
ăn họ trả lại cái vốn của mình chứ không lấy lời một đồng xu cắc
nào hết gọi là giúp đỡ. Còn nếu chúng ta lấy lời thì không được
gọi là giúp đỡ mà là cho vay, nó khác đi rồi. Cho nên phải hiểu, cho
là người ta không trả lại mình, giúp đỡ thì người ta trả lại mình.
Còn cho vay thì người ta trả lại cái vốn của mình và cái lời nữa
thì gọi là cho vay. Còn ở đây giúp đỡ tiền bạc tức là cho người đó
rồi người đó giúp đỡ cho những người thân trong họ của mình rồi họ
làm ăn có, họ trả lại cái vốn đó cho mình, một năm hai năm hay 5 năm,
10 năm, tùy theo trường hợp họ làm có họ trả, chứ chúng ta không vội
vàng mà đòi gấp, như vậy là giúp đỡ dòng họ của mình.
- Hai là nói lời điều hòa.
Tức là trong thân tộc của mình có những sự xích mích nhau, có điều
này thế kia thì mình dùng lời ôn hòa, điều hòa làm cho thân tộc vui
mừng, vui vẻ mà không có sự chống trái nhau, không có sự hiềm khích
nhau. Cái thứ 2 này là dùng lời nói ôn hòa, nhã nhặn đối với nhau,
điều hòa với nhau chứ không để sự xích mích với nhau.
- Ba: Làm việc lợi ích. Nghĩa là mình
khuyến khích, cũng như là mình góp ý cho người khác hoặc là mình
chỉ cho họ cách thức để cho họ làm cho có lợi ích cho họ. Cho nên
cái thứ 3 này là chúng ta góp ý, hoặc là chúng ta chỉ bảo những
điều kiện làm, hoặc là chúng ta hướng dẫn cho họ có những nghề
nghiệp để họ làm họ sống trong thân tộc của mình không có người
thất nghiệp, không có người vô nghề nghiệp cho nên họ không đói khổ.
Hoặc là chúng ta giới thiệu cho họ có những công ăn việc làm trong cơ
xưởng này hoặc nhà máy kia, đó là làm cho họ có những nghề nghiệp
để cho họ sống mà không đói khổ.
- Bốn: Chung làm chung hưởng.
Nghĩa là có khi chúng ta thấy cái người này họ không có vốn mà mình
có vốn, mình biết bây giờ mình sẽ mở một cái hiệu buôn hoặc là
một cái nhà máy thì mình mời người bà con của mình đến cùng nhau
làm, làm không có nghĩa là mình trả tiền công họ sòng phẳng tiền công
không mà mình thấy công lao của bà con mình làm chung nhau có cái lợi
thì mình thưởng họ, hoặc là mình chia cho họ có số để mà sống dư
giả, chứ không nên mình cướp lấy mồ hôi nước mắt của người. Cho nên ở
đây Phật dạy: Chung làm chung hưởng, nghĩa là cùng nhau làm thì
cùng hưởng với nhau chứ đừng đối xử người bà con mình như một người
lao công, một người công nhân làm cho xưởng chỉ biết ăn lương mà thôi. Ở
đây chúng ta đối xử với người bà con, ví dụ chúng ta làm giám đốc mà
người đó làm những việc gì đó, thỉ chúng ta thấy cái lợi của công ty
này của mình mà có lợi nhiều thì mình chia cho bà con của mình, cho
họ khá hơn một chút chứ không phải nội có tiền lương không, giúp đỡ
họ thêm để cho đời sống của họ không còn chật vật với số lương quá
ít ỏi.
- Năm: Không hề khinh dễ. Tức là trong dòng
họ của mình, dù cái người ngu dốt, dù cái người có điên khùng, dù
cái người như thế nào thì trong dòng họ mình thì đừng nên khinh,
đừng nên khinh bà con của mình vì bàn tay chúng ta cũng có ngón dài,
ngón ngắn. Trong thân tộc của chúng ta cũng có người vậy, kẻ khác,
người thì say rượu, người thì bài bạc, chúng ta khuyên được thì
chúng ta khuyên giúp họ chứ chúng ta đừng khinh dễ họ. Nhiều khi mình
lấy dòng họ của mình ra nói: Anh của chú tôi, hay anh của bác tôi,
hay em của chú tôi thì làm cái điều này, điều kia, tầm bậy tầm bạ, nói
ra người ta cười chê cho trong dòng họ mình, chẳng có ích lợi gì
hết.
Cho nên mình nói như vậy là mình khinh người đó lắm,
mình khinh người bà con mình lắm, mình mới đem ra mình nói người
này, người kia cho nên mình không nên làm điều đó, cho nên mình không
nên khinh dễ người nào hết mà mình nên thương họ, mình nên thương dòng
họ của mình hơn. Có những cái mà họ chưa hiểu cho nên họ cũng có
làm những cái phiền muộn ở trong lòng thì mình nên thương họ, chứ
đừng thấy họ như vậy rồi mình khinh dễ họ như thế này, thế khác.
Cho nên ở đây Phật dạy chúng ta đối xử những người thân của chúng ta
tạo cho chúng ta có một cái niềm sống đoàn kết trong thân tộc của
mình mà không có sự chia rẽ trong đó.
Toàn bộ 5 điều này nó đem lại cho gia tộc chúng ta
được an vui, được hạnh phúc, trong dòng họ biết thương nhau, biết chia
sẻ nhau từng chút, từng chút.
Về phần bà con cũng đối xử lại với mình và đối
với những người trong bà con như thế nào?
- Thứ nhất là hộ vệ khiến cho không phóng dật.
Nghĩa là ở trong dòng họ của mình có người nào ham chơi hoặc phóng
dật thì mình luôn tìm mọi cách mình khuyên lơn họ đừng có nên chơi
bời, đừng có nên phóng dật mà hãy lo làm ăn, đừng có ham đi chơi, mà
phải siêng năng làm ăn để cho cuộc sống nó có đạo đức hơn. Còn mình
phóng dật chạy theo, đua đòi theo thế gian rồi tiêu phí tài sản trong
nhà lần lượt rồi nghèo đói, cho nên người bà con của mình thấy
người ta siêng năng làm thì mình khích lệ người ta làm, thấy người ta
đi chơi hoang phí thì mình nên khuyên người ta, giúp đỡ cho người ta để
cho người ta trở về con đường chính. Trừ ra mình khuyên mà họ không
nghe thì mình đành chịu. Cho nên mình không hộ vệ họ khiến cho họ
đừng phóng dật.
- Hộ vệ về sự phóng dật,
nghĩa là người này họ đã ham mê cờ bạc, hoặc là họ phóng dật
theo khiêu vũ, họ thích đàn ca xướng hát thì do đó khi mà họ đi như
vậy thì sợ khi họ say mê sự phóng dật đó thì mình sợ có người khác
ganh ghét. Có thể khi đánh bài mà thắng thì người ta có thể giết
hại người bà con của mình, cho nên mình thấy vậy mình theo sát một
bên để mình phòng hộ cho người này để họ thoát khỏi sự hiểm nghèo
đó, gọi là phòng hộ về sự phóng dật. Người đó phóng dật, làm cái
chuyện gì đó mà mình khuyên họ chưa được, do đó mình phải phòng hộ,
giúp đỡ cho họ vượt qua những cái khó khăn, cái nguy hiểm của họ
sắp xảy ra, vì những người phóng dật là những người dễ bị người
khác đánh đập, dễ bị người khác uy hiếp, cho nên mình tìm cách để
mình hỗ trợ họ, để cho họ thoát ra những điều kiện mà họ đang
phóng dật.
Hộ vệ cho họ xong như vậy thì chúng ta mới trở về
cái phần 1 là khuyên họ, khuyến khích họ đừng nên phóng dật như vậy,
vì phóng dật nó xảy ra khổ sợ như vậy.
Đó là người bà con biết mình là người tốt mà hay
giúp đỡ họ mà mình có say mê bài bạc thì người bà con đó thường
cảnh giác, đề phòng để giúp đỡ người tốt là người bà con tốt,
cũng như mình giúp đỡ người bà con rồi người bà con biết mình là
người giúp đỡ tốt: Anh này làm ăn rất tốt, lương thiện nhưng vì có
tiền có bạc mình mở ra công xưởng này hay cái nhà máy kia rồi mình
sanh tâm phóng dật. Do đó người bà con đó được mình giúp đỡ, bây giờ
họ sợ người giúp đỡ mình phóng dật vậy thì sẽ bị du đáng nó đánh
hoặc nó cướp hoặc nó giết cho nên mình luôn luôn hộ vệ và khuyên
giúp cái người này để cho người này đừng phóng dật nữa gọi là hộ
vệ về sự phóng dật.
- Ba: Khuyên răn nhau lúc ở chỗ không người, nghĩa là
chỗ vắng người. Nghĩa là khi người bà con của mình từng giúp mình
mà bây giờ anh này đang làm việc ở chỗ nào vắng hoặc đi ngang qua
cái truông nào vắng thì mình khuyên rằng đừng nên đi ở chỗ đó, anh đi
ở chỗ đó là nguy hiểm vì nếu đi thì phải có em hoặc có ai nữa
hoặc là anh em mình, phải hai-ba người kìa thì anh đi qua chỗ đó anh
mới yên tâm chứ còn anh đi một mình không được. Đó là những lời
khuyên những chỗ không người sẽ xảy ra cho người bà con của mình. Đó
là người được mình giúp đỡ họ thì người đó phải có những hành
động là giúp đỡ lại người đã giúp đỡ mình, cho nên tình em trong
dòng họ nó rất thắm thiết. Qua những lời mà Phật dạy này thầy
thấy nếu mình đối xử được như vậy thì là thiên đàng chứ không phải
địa ngục nữa.
- Bốn: Thường khen ngợi nhau.
Mình thường đem cái lời khen ngợi không có nghĩa là mình khen ngợi
bằng cách nịnh bợ mà thấy việc làm của người này cũng như người
kia mà tốt thì mình khen ngợi và mình thưởng quà tặng để giúp cho
cái sự tốt đó càng ngày càng tốt hơn, chứ không phải mình khen để
mình nịnh bợ. Khi người ta làm sai, khi người ta bài bạc cũng khen
không ngăn cản, cái đó là cái nịnh bợ và mình chỉ những điều phóng
dật cho người mà bạn mình từng giúp mình để chạy theo phóng dật
thì đó là mình không có hộ vệ phóng dật cho người bạn mình, không có
ngăn cản sự phóng dật đó. Thường thường mình khen nhau là khen bằng
cách mình thấy thật sự tốt, đúng thì mình khen với nhau để mình
sách tấn và mình khích lệ trên bước đường làm ăn cũng như trên bước
đường đạo đức, tu học như vậy. Cũng như quý Thầy bây giờ nghe Thầy
nói Minh Tông, Mật Hạnh, Chơn Huệ hoặc là Thiện Thuận mà quý Thầy
thấy: ờ những người này tu thấy có đúng, Thầy nói những điều này
mình nhận xét những vị này ở khía cạnh này rất là đúng đắn. Vì vậy
mình khen các vị đó, những người mà tu tập như vậy thì rất là quý,
phải chi mình cố gắng mình được như vậy thì mình cũng được tốt,
mình khen chứ không phải là mình chê đâu.
Đó là những cái mà mình phải học hiểu để mình biết
lúc nào mình dùng cái lời khen của mình cho đúng lúc và đúng cách.
5. Quan hệ giữa chủ và người làm
Bây giờ về cái phần mà chủ đối với tôi tớ,
Phật cũng dạy chúng ta thấy biết rõ 5 điều kiện mà người chủ đối
với tôi tớ.
- Một: Tùy khả năng mà sai khiến.
Mình biết người tôi tớ trong nhà của mình, làm công cho mình, khả
năng họ tới mức độ nào đó để mình sai khiến, đừng có sai khiến quá
cái khả năng người ta làm không được, làm sai, hư rồi chừng đó mình
đánh đập chửi người ta thì rất tội. Mình phải tùy khả năng của họ
mình sai họ làm thì chắc chắn mọi công việc đều là tốt đẹp, cho nên
nó không làm cho mình trở thành hung ác. Tức là mình sai người ta
quá khả năng người ta làm không tròn nhiệm vụ của người ta, rồi lúc
bấy giờ trở thành những khẩu nghiệp của mình trở thành hung ác, mình
chửi mắng hoặc là mình sài phí thậm tệ người ta, do cái chỗ đó mà
mình không giữ được thập thiện, cho nên mình tùy khả năng người ta
mình giao cho họ nhiệm vụ họ làm, với khả năng họ làm được thì họ
sẽ làm tốt công việc. Do đó mình không còn mắng chửi họ, không còn
trách móc họ, cho nên mình không có lời ác. Như vậy thì quý thầy đã
thấy rằng, ứng dụng trong thập thiện qua những điều mà Phật dạy từng
chút, từng chút ở trong cuộc sống hàng ngày không chung đụng từ chủ
đối với tôi tớ rồi tôi tớ đối với chủ như thế nào để mà chúng ta
hiểu biết cho rõ ràng. Từ đó chúng ta mới áp dụng vào thập thiện
nó mới đúng đắn, chứ còn nếu không khéo chúng ta khó mà áp dụng
được Thập Thiện.
- Hai: Tùy thời cho ăn uống.
Nghĩa là chúng ta tùy cái thời mà cho ăn uống, tại sao? Bây giờ
người đó làm công việc đó nó nặng nhọc quá, cái thời gian này phải
vác cây, khiêng đá này kia thì phải cho họ ăn uống nhiều hơn một
chút. Còn bình thường họ làm những công việc nhẹ nhàng như quét sân
hay dọn cỏ thì mình cũng tùy cái lúc đó mình cho họ ăn uống đúng
với tiêu chuẩn của họ. Như vậy Thầy thấy rằng ở đây Phật dạy chúng
ta từ cái chỗ đối xử với tôi tớ, từ cái cho ăn. Có khi mà chúng ta
bắt tôi tớ làm quá nhiều mà cho ăn quá ít, cái đó là không đúng.
Cho nên ở đây Phật dạy chúng ta tùy thời mà cho ăn uống.
Người ta làm nặng thì phải cho ăn uống nhiều, hoặc
là uống thêm sữa hoặc là nước chanh đường hoặc là nước ngọt vì
người ta đã tiêu phí nhiều ca-lo trong người của người ta mà do công
việc làm nặng nhọc, vì vậy mà mình phải bồi dưỡng thêm cho người ta
những cái chất để cho người ta phục hồi lại sức khỏe của người ta.
Nhiều người có tôi tớ bắt làm thôi đủ thứ mà cho ăn kể như là, kham
khổ rất là kham khổ, nhưng vì nghèo phải đi làm tôi tớ người ta thì
đành chịu. Nhưng mà người chủ họ biết đối xử với tôi tớ như vậy
thì tôi tớ chắc là kính trọng ông chủ vô cùng.
- Ba: Tùy thời mà thưởng công.
Nếu mà ngày đó người ta làm công việc nặng nhọc nhiều, ví dụ như
người ta làm cái ngày hôm đó, công lao của người ta làm nặng nhọc mà
mình trả cho người ta như ngày làm thường, ví dụ như Thầy ở đây Thầy
nhờ một vài người đến đây phụ với Thầy rẫy cỏ, công lao rẫy cỏ
hàng ngày ví dụ: 20.000đ/ngày thôi và đồng thời hôm nay Thầy lại nhờ
họ phải đánh gốc mấy gốc cây hoặc đào đất đập nền nhà hoặc nền
chùa nào đó mà công lao của họ đào miếng đất thì nặng hơn rẫy cỏ.
Do vì xét thấy những việc làm nặng nhọc thì chúng ta không không phải
trả họ 20.000 mà phải trả họ 25.000 hay 30.000 để xứng với công họ
làm, còn họ rẫy cỏ mình chỉ trả họ 20.000 mà thôi vì cái rẫy cỏ
nó nhẹ. Và đồng thời khi mà họ làm nặng như vậy đó thì chúng ta có
thể bồi dưỡng họ thêm những thuốc bổ, hoặc là cho ăn nhiều hơn bằng
cách cho ăn chất ngọt nhiều hơn vì họ phải tiêu phí nhiều ca-lo ở
trong người của họ, mồ hôi họ ra rất nhiều vì họ làm nặng.
Cho nên Phật dạy chúng ta tùy thời mà thưởng công, tức
là chúng ta đừng có lấy cái giá nhất định nào đó mà bắt người ta làm
rồi không nghĩ tới công lao nặng nhọc của họ. Thay vì người ta làm
mình có một ngày mà sức người ta phải phí một ngày rưỡi hoặc 2 ngày
trong đó. Cho nên mình phải xét thấy mà vì vậy người chủ mà đối
với tôi tớ, đối với những người làm công của mình đã như vậy thì
chắc khi muốn làm gì nói một tiếng nói mọi người họ sẽ đến làm
không mà không bao giờ phải khó khăn đi tìm người. Ở đây Phật dạy
thật là tỉ mỉ.
- Bốn: Khi những người tôi tớ của
mình, những người làm công của mình lỡ họ bị bệnh đau thì mình hãy
thuốc thang cho họ, vì số tiền họ làm hàng ngày thì họ đủ nuôi
sống gia đình họ, nhiều khi họ bệnh đau họ không có tiền thang thuốc.
Do đó khi mà họ làm việc với mình, họ là tôi tớ trong nhà mình, khi
bệnh đau mình lo thang thuốc cũng như là những người thân của mình trong
gia đình, như cha mẹ mình vậy, hãy lo lắng thuốc thang cho đầy đủ vì
mọi người ai cũng sợ bệnh tật mà trong khi họ nghèo khổ, họ đến
làm tôi tớ mình thì chắc chắn mình phải có bổn phận chăm sóc họ
như chăm sóc đứa con của mình, mình thương yêu họ cũng như thương yêu đứa
con của mình. Cho nên khi thấy họ nhức đầu sổ mũi, nóng lạnh thì
mình mau mau lo thuốc thang, đau nặng thì chở đi nhà thương chữa bệnh,
chứ đừng thấy đau năng rồi thôi cho họ về nghỉ đi, về đó rồi họ vừa
là bệnh đau mà vừa đi nằm nhà thương mà tiền thang thuốc không có.
Vì vậy cho nên mình hãy cung cấp cho họ tiền bạc hoặc là mọi thứ
để khi họ đến nằm nhà thương trị những bệnh nặng. Như vậy là khi
bệnh thì lo thang thuốc cho họ, ở đây đức Phật dạy như vậy, thì đó là
một lòng thương của chúng ta đối với những người tôi tớ trong nhà của mình,
cũng như những người làm công của mình.
- Năm: Để cho tôi tớ có thì giờ ngủ nghỉ.
Nhiều khi chúng ta có tôi tớ chúng ta sai nó thôi làm đủ thứ còn vợ
con của mình thì ngủ lu bù, không có nghĩ ngợi gì hết, không có lo gì
hết mà tôi tớ thì bắt làm cho thật nhiều thì như vậy là không tốt.
Ở đây Phật nói: ờ có giờ nào cho tôi tớ mình nghỉ ngơi cho hẳn hỏi,
chứ không được bắt nó làm quá sức của nó, không cho nó nghỉ thì rất
tội.
Đó là 5 điều mà chủ đối với tôi tớ, là phải thấy
được 5 cái điều đối xử này với những người mà thấp hơn mình, nghèo
hơn mình, khổ hơn mình mà mình đối xử với họ như vậy thì chắc chắn
là như mình đối xử với con mình trong gia đình rồi, không còn là tôi
tớ nữa. Qua 5 cái điều này Thầy thấy rất rõ Phật dạy chúng ta đối
xử với tôi tớ cũng như đối xử với người con của mình chứ không phải
đối với người xa lạ nữa.
Về phần tôi tớ thì lấy 5 điều đối xử với chủ,
nghĩa là phần tôi tớ phải đối xử với chủ như thế nào? Chủ đã đối
như vậy rồi thì nhiều khi tôi tớ thấy chủ mình đã lo như vậy rồi
thì sanh ra lười biếng không chịu làm đâu. Ăn rồi ngủ, ngủ rồi đi chơi
chứ không bao giờ làm đâu thì điều đó không đúng, cho nên ở đây tôi
tớ phải lấy 5 cái điều mà đối xử với chủ mình.
- Người tôi tớ thì phải dậy sớm,
chứ không phải thấy chủ mình đối xử tốt với mình như vậy, tới trưa
trờ trưa trật mới dậy thì không được, phải dậy sớm lo những công
việc mà hàng ngày chủ giao cho mình, mình phải lo dậy sớm để làm
cho hết những công việc.
- Hai: Làm việc phải cẩn thận.
Nghĩa là đâu phải ra đó, việc gì nó phải làm cho cẩn thận việc
nấy, không khéo lụp chụp rồi nó bể đồ hoặc là hư hao cái này kia
của chủ, cho nên làm việc phải cẩn thận.
- Ba là của không cho thì không lấy.
Nghĩa là mình ở trong nhà của chủ không được ăn cắp đồ của chủ,
hoặc tiền hoặc vật dụng khi mình muốn cái gì đó mình lén lấy, thì
cái điều đó không được. Chừng nào chủ mình cho thì mình lấy mà
không cho thì không lấy. Người tôi tớ phải đối xử với chủ như vậy,
coi tiền bạc của chủ như là của mình, phải bảo vệ giữ gìn, không
được trộm lấy của chủ.
- Bốn làm việc có thứ tự.
Nghĩa là làm cái việc nào trước, việc nào sau, sắp xếp đâu ra đó,
ngăn nắp hẳn hoi đàng hoàng. Trong nhà chỗ nào cái gì, cái gì thì
đặt ngay thứ tự của nó, không được làm nó rối trật tự. Chẳng hạn
như bây giờ người ta đặt cái bộ sa lông như vậy, cái mình quét dọn
mình đưa bên đây, đưa bên kia, mình không sắp xếp lại thứ tự, khi có
khách đến thì bàn ghế nó ngổn ngang trong phòng thì như vậy là
thiếu thứ tự, thiếu ngăn nắp. Cho nên làm việc gì người tôi tớ phải
có ngăn nắp, sắp xếp lại nó đâu ra đó, thẳng, chứ không được mà bừa
bãi, không được lộn xộn, đồ đạc không được thiếu trật tự ở trong
nhà.
- Năm: Thường phải khen ngợi danh đức của chủ. Chủ
mà đối xử với mình như vậy thì mình phải ca ngợi cái đức của
người chủ. Người chủ tốt quá, đối với người tôi tớ trong nhà mà xem
như con, như người thân của mình ở trong nhà. Qua 5 cái điều mà người
chủ đối với tôi tớ thì chúng ta thấy rằng quá tốt, không thể nào mà
tưởng tượng được. Vì vậy cho nên chúng ta là người tôi tớ lấy những
danh đức, cái đức tốt của ông chủ mình thường khen ngợi với người
này, khen ngợi với người khác, chủ tôi là người rất là nhân đức,
đối xử với tôi như con ở trong nhà, luôn lúc nào cũng xem là một đứa
con mà không bao giờ mà bạc đãi chúng tôi một cái gì hết. Đó là
mình khen ngợi danh đức ông chủ.
6. Quan hệ giữa người Phật tử và bậc tu hành, hiền
đức
Người Phật tử đối với những bậc tu hành, hiền đức có
5 điều.
Nghĩa là người Phật tử mà đối với những bậc tu hành,
nghĩa là mình không phải là đệ tử của vị Thầy đó, nhưng mà mình
đối xử với những bậc tu hành, hiền đức, ví dụ như bây giờ HT Tâm
Tịnh ở ngoài Hà Nội, HT có những đức tính hiền lành, những đức
nhẫn nhục, những đức tu hành, những đức giới luật, do đó mọi người
Phật tử không phải là đệ tử của HT nhưng vẫn là phải có sự đối xử
với HT cho đúng cách. Cho nên Phật dạy: Người Phật tử phải đối với
những bậc hiền lành, những bậc đức giới, những bậc thiền đức thì
phải đối họ như thế nào?
- Một: Thân luôn luôn, cái hành động của thân luôn luôn
đến các vị đó thì luôn luôn phải từ thiện.
Nghĩa là thân chúng ta không được làm động các vị đó, làm ồn náo ở
nơi các vị đó ở, mà chúng ta phải làm cho nó nhẹ nhàng, êm ái, luôn
lúc nào cũng có lòng biết thương, biết kính trọng các vị đó.
- Hai: Phật dạy miệng nói từ thiện đối với những vị
hiền đức, thiền đức. Như vậy thì chúng ta phải ăn nói
với những vị đó lời lẽ nhẹ nhàng và không được làm động trong chỗ
các ngài ở, nên gọi là lời nói từ thiện.
- Ba: Ý nghĩ thiện. Ví dụ như HT
có giới đức rất là nghiêm túc, HT có những cái thiền đức rất là sâu
thì chúng ta nhìn thấy HT có những cái bệnh đau, khó khăn hoặc là nan
y đi thì chúng ta không lấy những cái đó mà chúng ta nghĩ rằng HT như
thế này, thế khác mà chúng ta hãy nghĩ HT là một người kiếp trước
đang có những hành vi nào mà bất thiện cho nên kiếp này HT tu hành, HT
phải trả nghiệp đó chứ không phải HT làm ác một điều gì để trả
nghiệp bệnh đau này.
Cho nên ý nghĩ chúng ta là nghĩ thiện, HT là một
người đáng kính nhưng HT mang thân bệnh là do tiền kiếp của HT phải
chịu trả cái nhân quả, không biết chừng vì HT do trên bước đường độ
chúng sanh mà HT trải qua những điều ác để mà độ người, để cho
người thoát khỏi thì HT hôm nay cũng phải lãnh lấy những cái điều
đó. Ví dụ như trên một chiếc đò qua sông thì trong tiền kiếp của HT
có gặp một bọn cướp ở trên sông, nó sẽ bắt mọi người, giết hoặc
cướp hết tài sản thì lúc bấy giờ HT vì muốn phải bảo vệ một số
người trên cái đò này thì HT phải ra tay để giết tên này và khi giết
tên này, mà khi giết tên này là vì mọi người cho nên HT cũng phải thọ
lấy cái thân của mình một hậu kiếp sau, để rồi nằm trên giường bệnh
trả những cái đau đớn khi mà mình đã đánh và giết tên cướp này.
Thì luật nhân quả khi mà giết người thì không thể nào thoát khỏi sự
đau khổ này. Mặc dù mình làm thiện, tức là mình sẽ hưởng được
những phước thiện của nó. Ví dụ như những người ở trên thuyền này
đã bảo vệ được tài sản, của cải không mất và sinh mạng họ không
mất thì kiếp sau họ sẽ trở thành những người đệ tử thân tín, luôn
luôn cung cấp cho HT tất cả cuộc sống đầy đủ, thì đó là những nhân
thiện thì HT phải thọ hưởng, mà cái nhân ác thì HT cũng phải chịu
đau đớn. Do đó chúng ta đừng thấy HT bị bệnh đau mà cho rằng HT làm
điều ác, điều này kia, trước mặt chúng ta thấy HT giữ gìn giới rất
nghiêm túc, thiền định rất sâu, mà HT vẫn yên vui trong cơn bệnh của
mình, không thấy có cái gì thay đổi, chúng ta đừng lấy cái bệnh của
HT mà nêu lên những điều xấu của HT thì như vậy chúng ta không có
những ý nghĩ xấu không tốt, không thiện.
Do những điều mà Phật dạy như vậy để chúng ta đừng
xét qua một hành động nhỏ hoặc một sự kiện xảy ra của một vị nào
đó, một vị giới đức nào đó mà chúng ta đánh giá họ một cách lầm
lạc làm cho lòng cung kính của chúng ta không giữ trọn được, nó thiếu
sự cung kính đó, nó làm cho chúng ta mất niềm tin đối với những bậc
thiền đức đó là chính chúng ta có ý nghĩ đến điều ác của người mà
làm chúng ta không được nương theo những cái đức hạnh trong hiện tại
của người, mà chính cái hiện tại của người có những đức hạnh đó
để giúp chúng ta tu tập trên con đường của đạo, làm chúng ta được giải
thoát. Mà trái lại chúng ta nghĩ quấy một điều là những hành động
đức hạnh của vị đó sẽ tiêu tan trong đầu óc của chúng ta. Cho nên đức
Phật dạy cái phần thứ 3 này là ý nghĩ phải thiện, nghĩa là luôn
luôn chúngta lúc nào cũng nghĩ thiện đến những bậc thiền đức này,
chứ không được nghĩ ác đến những bậc thiền đức này.
- Bốn: Đúng thời cúng dường. Ở
đây đức Phật dạy những bậc thiền đức đó không phải lúc nào chúng ta
đem cúng dường là được hết đâu, phải đúng thời. Bây giờ Thầy đang mặc
cái bộ y áo này, chưa có rách mà quý Phật tử đem đến cúng dường Thầy
thì cái đó là cái sai, làm cho Thầy không giữ được giới hạnh của
mình, phải khi nào thấy cái y áo của Thầy rách bưa hết rồi, không
thể nào còn xài được nữa, cho nên mình về may cái y áo mới, mình
đến, mình dâng cúng dường cho bậc hiền đức đó. Đó là cúng dường
đúng thời. Còn cúng dường không đúng thời thì cái vị đó sẽ trao cái
y áo này cho một người khác, cúng dường cho một người khác, chứ vị
đó có nhận cũng nhận tâm mà thôi chứ không xài cái y áo đó được là
vì một người tu sĩ phải tiết kiệm tối đa, chừng nào mà rách mặc
không được nữa rồi thì mới bỏ, mới nhận cái mới, còn quý Thầy
thấy những bậc thiền đức luôn luôn lúc nào cũng may y, may áo cúng
dường cho quý vị quá nhiều, chất cả rương, ngập cả tủ thì cái đó
là cái cúng dường không đúng thời.
Cũng như Thầy ăn cơm ngọ ngày một bữa, sau cái bữa ăn
cơm ngọ rồi thì có người đem đến cho Thầy 1 ly sữa để cúng dường
Thầy thì cái ly sữa này là ly sữa phi thời, cho nên cúng dường không
đúng thời. Cũng như bây giờ buổi chiều, có một người đến dâng Thầy
một dĩa bánh, xin Thầy thọ cái sự cúng dường này của con thì đây là
không bao giờ Thầy thọ dụng những cái này vì cúng dường không đúng
thời. Đó quý Thầy thấy như buổi sáng này chưa phải lúc ăn mà người
khác làm cho Thầy 1 tô mì hoặc là một cái bánh hoặc là ly sữa để
cho Thầy ăn thì cái đó là cái cúng dường không đúng thời. Quý thầy
hiểu, cúng dường đúng thời là lúc bấy giờ Thầy đang thọ trai buổi
trưa, đúng ngọ, lúc bấy giờ con xin cúng dường Thầy cái bánh, Thầy
thọ trai và Thầy ăn luôn thì đó là đúng thời. Thì Thầy nói như vậy
để quý Thầy thấy cái sự cúng dường của người cư sĩ, tức là người
Phật tử hay cúng dường phi thời làm cho vị thầy mình phi thời phạm
vào giới, cho nên cúng dường đó là cúng dường không đúng, cúng dường
cho đúng thì tức là nó không phi thời. Cũng như vừa rồi ở đây Thầy
thuyết giảng thì mấy cô cũng nghĩ là Thầy nói cũng khan tiếng cho
nên làm một ly nước chanh đường để đây để cho Thầy thấm giọng từ từ
để mà Thầy thuyết giảng, nhưng khi Thầy tưởng một ly nước suông thôi,
không ngờ là Thầy ngậm vô miệng một miếng Thầy nghe cái chất ngọt
và cái chất chua của chanh, lỡ ngậm làm sao Thầy nhổ ra được, thôi Thầy
đành nuốt nhưng mà Thầy nghĩ rằng người phật tử cúng dường Thầy trong
lúc này không đúng thời cho nên Thầy không uống mà Thầy xin cho Thầy 1
ly nước khác mà lúc bấy giờ các con có nghe trong băng Thầy có nói
đó, bảo lấy cho Thầy cái ly đó, lúc đó Thầy đã ngậm vào một miếng
nước chanh có pha đường trong đó. Thầy thấy cái giờ đó không phải là
giờ uống nước này mà mình uống nước này tức là phi thời, giữ không
đúng ăn uống của một người tu cho nên cúng dường như vậy là cúng
dường phi thời. Và vì vậy Thầy không nhận ly nước này tức là Thầy
dạy cho họ 1 bài học là cúng dường đúng thời.
Ở đây Phật dạy cho chúng ta thấy rằng cúng dường
đúng thời là phải đúng lúc, về ăn uống thì phải đúng ngọ, về áo
thì phải rách, về nhà cửa thì phải lũng nát không còn dột, không
còn cái chỗ mà ẩn thì chúng ta cúng dường cho vị Thầy đó lá hoặc
là cây để sửa lại. Còn bây giờ nhà của vị thầy đó không có mưa ướt,
mà không có nắng, không có gì hết mà đem tiền xin cúng dường để cất
chùa, cất này kia, điều đó là cúng dường phi thời không đúng cách
cho những bậc thiền đức này vì những bậc giới đức và thiền đức này
thì họ không bao giờ mà nhận cái sự cúng dường phi thời đó. Cũng
như các con thấy tiền bạc mà cúng dường cho một bậc thiền đức hay
là giới đức thì làm sao họ nhận tiền bạc đó. Mà rất là phi thời,
nhận tiền bạc đó rất là phi thời. Phật dạy chúng ta chỉ nhận thực
phẩm mà thôi, nhưng vì muốn cúng dường điều đó thì Thầy có một
người cư sĩ hoặc là cái chỗ nào đặt đó thì cứ đem đến đó mà cúng
dường thì không phải là cúng dường tiền bạc cho Thầy mà cúng dường
cho chư Tăng để cho người ở đó người ta sử dụng cái tiền bạc đó
người ta mua thực phẩm, người ta làm ra cái thực phẩm để người ta
dâng lên, người ta cúng dường cho chư Tăng thì trong đó có Thầy, vậy
nó mới là đúng thời, còn nếu mà cúng dường không đúng thời tức là
không có đúng cách.
Cho nên tại sao chúng ta là những người tu sĩ, Phật
giáo từ lâu người ta không dạy chúng ta cúng dường đúng thời mà luôn
luôn dạy Phật tử cúng dường phi thời, thật sự cúng dường phi thời.
Nghĩa là trong chùa Thầy đặt cô Út là người nhận lãnh tiền bạc hoặc
tất cả những vật thực cúng dường để mà lo lắng cho chư Tăng và chư Ni
mà tu tập ở đây thì Phật tử cứ đến đó mà xin cúng dường Chư Tăng ở
đây, chứ cần gì mà đến gặp Thầy. Nhưng mà luôn luôn Thầy thấy hầu
hết người ta đến gặp Thầy, cúng dường cho Thầy, rồi cúng dường thực
phẩm, thậm chí như phải kéo cả xe để trước mặt Thầy đó là cái
cúng dường phi thời. Thầy đâu có ăn hết được, vì vậy mà Thầy nói
từ chối thì họ buồn bã họ khổ sở, mà nhận thì họ vui mừng, nhưng
mà nhận như vậy thì Thầy trở thành phi thời rồi. Thầy chỉ ngày có
một bát mà bây giờ để 10 cái thùng mì, rồi hai ba bao gạo, rồi đồ ăn
rồi dầu, năm mười lít dầu thì buồn này kia, thì tất cả những vật
dụng để sống hàng ngày quá nhiều, nhưng giới luật đâu có chấp cho
Thầy nhận cái đó để dành đâu? Chỉ có người cư sĩ, người ta có
trách nhiệm là người ta nấu nướng cho chư Tăng thì người ta dám nhận,
còn Thầy là người như vậy làm sao Thầy dám nhận. Nhưng mà họ làm sai
hết mà không ai dạy cho họ biết cách cúng dường, đó là tất cả
những cái không đúng.
Cho nên ở đây các Thầy được học, các Thầy thấy rằng
sự cúng dường phải đúng thời. Chúng ta không phải là người còn ham mê
những tiền bạc, những sự ăn uống đó nữa vì hàng ngày chúng ta đã
quá biết rõ về thực phẩm thì bất tịnh, thân chúng ta cũng bất tịnh,
có gì đâu mà chúng ta lại ham; còn tiền bạc thì chúng ta đã quán đã
thấy nó là rắn độc, nó sẽ giết chúng ta chết, nó sẽ sai bảo chúng
ta mọi thứ tham đắm và ham dục cho nên chúng ta phải lìa xa tất cả
những thứ này. Tại sao họ cứ đặt một bao thơ 5.000, 10.000 rồi cả
trăm ngàn, rồi cả triệu bạc, thậm chí bảy tám triệu bạc 1 lần. Họ
đặt cái thư như vậy mà họ rất là hãnh diện là cúng dường cho một
bậc thiền đức, một bậc giới đức. Như vậy làm sao cho đúng được cái
giới đức và thiền đức được? Cho nên ở đây chúng ta phải hiểu rất rõ
những cái điều đó là những điều sai. Mà bây giờ chúng ta thấy đâu đâu
nó cũng đều quen như vậy hết rồi. Là vì quý Thầy nhận tiền mà
không thấy xấu hổ, nhận thực phẩm mà không thấy xấu hổ bởi vì cái
đó là phi thời rồi. Thế mà chúng ta cứ thản nhiên mà nhận, chứ không
nghĩ gì hết, đó là những cái mà chúng ta thấy rằng, ở đây Phật dạy
người phật tử phải đối xử, cúng dường phải đúng thời và cúng dường
đúng lúc không phải là cúng dường sai như vậy.
- Năm: Đến nhà không ngăn đón. Cái
người mà thiền đức, giới đức mà người ta đến nhà mình thì có điều
kiện gì người ta mới đến nhà mình, mình sợ thế này thế khác mình
không cho họ đến. Cũng như bây giờ Thầy đến Hà Nội, Thầy đến thăm
bác Thức thì bác Thức nói với Chánh Đức không được đâu, nhà tui còn
chưa cất xong hoặc là thế này thế khác, không thể rước Thầy về
được, Chánh Đức hãy tìm cách ngăn Thầy đừng đến nhà tui. Thì như vậy
là không nên, những bậc thiền đức người ta không phải nhìn ở cái bề
bộn hay sửa sang nhà cửa xấu tốt đâu mà người ta đến đây có nghĩa
là người ta đến với tâm tốt của người ta, người ta đến người ta đem
lại những cái gì mà đức hạnh, những cái gì mà phước báu cho mình
thì mình không nên ngăn như vậy mà nên vui vẻ đón tiếp người vì mình
đã xét những người đó là bậc thiền đức. Thí dụ như HT Tâm Tịnh là
người thiền đức, mà HT muốn đến thăm nhà mình thì mình ngăn, mình
nói: Ờ nhà con đang xây cất nó bề bộn quá, HT chờ con xây cất rồi
con sẽ rước HT thì cái đó là cái sai, không đúng. Lúc bấy giờ HT
muốn đến nhà mình là HT muốn chỉ cho mình cách thức xây cất như thế
nào cho đúng cách đó, nhưng mình không có tâm tốt mình nghĩ rằng còn
bề bộn, không xứng đáng chỗ rước HT vì vậy cho nên mình ngăn lại đi
nhưng không ngờ HT lại biết được cái điều kiện khi mình xây cất cái
nhà đó thì nó cần phải thế nào, thế nào thì HT đến có những góp
ý cho mình để mình tạo được thêm cái phước đức cho con đường khi
mình xây dựng một ngôi nhà.
Thì như vậy chúng ta phải hiểu biết được 5 cái điều
Phật dạy người Phật tử là như vậy mới đúng, còn không như vậy là không
đúng.
Rồi những bậc thiền đức, giới đức này đối xử với
người phật tử như thế nào? Thì các vị này phải
lấy 6 điều kiện mà đối xử với những người Phật tử. Chứ không phải
người phật tử đối với Thầy như vậy rồi mà các vị này thản nhiên không
có cách thức đối xử. Cho nên Phật ở đây cũng đã dạy cho chúng ta
biết rằng các vị thiền đức đó phải đối xử với những người phật tử
phải tốt như thế nào đây?
- Một: Phòng hộ không cho làm ác. Vậy
luôn luôn lúc nào các bậc thiền đức đó răn nhắc đừng có làm cái
điều ác, đừng có phạm những cái giới. Cũng như ở đây Thầy thường
nhắc quý thầy đừng phạm những cái lỗi, đừng phạm những điều này
kia và nhắc quý thầy phải thường tu tập cái Định vô lậu làm cho các
pháp ác nó không còn vào trong tâm của quý vị được, cho nên đó gọi
là phòng hộ, không cho làm các pháp ác. Đó là những bậc thiền đức
dạy cho mình tránh xa các pháp ác, ly xa các pháp ác, từ giã các pháp ác, đoạn
dứt các pháp ác. Cho nên đó là những bậc thiền đức thứ nhất đã chỉ dạy cho
người cư sĩ.
- Hai chỉ dạy điều lành.
Nghĩa là luôn luôn lúc nào cũng dạy chúng ta phải làm cái này, làm
cái kia hoàn toàn ở trong việc lành.
- Ba là dạy chúng ta giữ tâm lành,
nghĩa là luôn luôn giữ cái tâm chúng ta không có được khởi nghĩ những
điều ác hoặc suy tư những điều ác mà phải suy tư những việc lành.
Như chúng ta đã học biết trong thập thiện thì có 10 điều lành và
ngược lại đó là có 10 điều ác. Vì vậy mà chúng ta nắm rất rõ,
biết ác như thế nào mà thiện như thế nào, chứ đâu phải chúng ta không
biết. Khi mà học thập thiện rồi chúng ta mới thấy 10 ác và 10 thiện
rất rõ. Do vậy mà chúng ta luôn luôn giữ được tâm mình trong cái lành,
không nên để cho một niệm ác nào ở trong tâm của mình.
- Bốn: Làm cho họ nghe điều chưa nghe. Ví
dụ như từ lâu bây giờ các thầy chưa nghe cái người nào, con người mà
sinh ra đây do ai mà sinh ra, rồi chết đi về đâu thì các thầy chưa có
nghe điều đó mà Thầy đã giảng nghiệp để cho các thầy thấy chúng ta
từ nghiệp mà sanh ra, chúng ta thừa tự nghiệp, chúng ta nối dòng họ
nghiệp, rồi từ cái sanh ra đó chúng ta sống lên thì chúng ta lại sanh
ra nghiệp, rồi từ nghiệp nó lại trở lại sinh chúng ta, như vậy là chúng
ta biết rằng từ nghiệp mà sanh con người, rồi từ con người mà sanh ra
nghiệp. Tức là như thế này: Từ ở chỗ nghiệp mà chúng ta sanh ra
người rồi khi chết chúng ta trở về cái nghiệp, chứ chúng ta không trụ
xứ ở chỗ nào được hết.
Đó là những điều mà các con chưa nghe, chưa từng nghe
mà hôm nay đến nghe. Cũng như các con suy nghĩ cái người mà tu thiền
định từ lâu chưa có nghe rằng người ta ngưng các hành ở trong thân,
chưa từng nghe người ta tịnh chỉ hơi thở nhưng hôm nay được giảng dạy,
được nghe cái tịnh chỉ này như vậy mới gọi là nhập định thì quý
thầy chưa bao giờ từng nghe mà cái bậc thiền đức người ta đã hiểu
biết cái điều đó cho nên chưa có nghe người ta nói cho mình nghe để
mình biết được những con đường tu nó đúng như vậy, nó làm chủ được
sanh tử như vậy. Chứ từ lâu mình nghĩ rằng mình tu như thế nào, thế
khác làm chủ sanh tử chứ không ngờ rằng bây giờ phải tịnh chỉ các
hành, phải làm cho hơi thở ngưng, tập luyện cho nó ngưng, nó ngưng
hoàn toàn không thở nữa thì đó mới là làm chủ được sanh tử. Cho nên
cái mà chưa được nghe thì các bậc thiền đức này phải làm cho quý
vị được nghe những cái mà chưa được nghe.
- Năm: Điều đã được nghe làm cho họ hiểu rõ ra.
Điều mà bây giờ họ được nghe như từ lâu Thầy nói phải tịnh chỉ hơi
thở, tịnh chỉ các hành thì các thầy nghe mà chưa rõ, bây giờ Thầy lại
nói ở đây Minh Tông hoặc Thiện Thuận đã tịnh chỉ được hơi thở, đã
ngưng được các hành bằng cách là xả được nửa thân, rồi nửa thân còn
hoàn toàn chưa xả được. Trong khi đó không đã rõ được những cái điều
kiện mà không đã nghe mà không chưa rõ, như từ hôm đó đến nay Thầy
không tuyên bố thì các thầy đã nghe phải biết rằng ngưng hơi thở phải
ngưng các hành nhưng các thầy chưa rõ được, hôm nay dạy thêm để các thầy
thấy rõ được như vậy là chúng ta biết được con đường đi của không khí
mà ngưng rồi khi mà trở lại để phục hồi sự sống trở lại bằng cách
nào cho đúng cách, như vậy là quý thầy bây giờ lại rõ thêm phần
nữa.
Cho nên ở đây các bậc thiền đức khi mà đã dạy cho
người ta nghe với những điều mà chưa nghe, rồi bây giờ đã nghe rồi
thì lần lượt vị thầy đó họ lại làm cho quý vị hiểu rõ ra, rất là
rõ ra và cái hiểu rõ này phải có những người làm được thì mới
hiểu rõ ra được mới tin tưởng được, còn bây giờ Thầy làm cho các con
hiểu rõ, các con chưa tu tới đây chưa tin được, chưa tin được thì làm
sao mà lại nói cái thân của mình mà lại nói nó ngưng khúc còn khúc
nó không ngưng thì điều đó các con chưa tin được đâu. Nhưng bây giờ nó
đã rõ, có người đã thực hiện được thì các con thấy rõ rồi, đâu
còn gì sai nữa, cho nên có những người chứng minh được điều đó chứ
còn riêng Thầy nói không chứng minh tức là các con sẽ nghĩ quấy thầy
và nghĩ Thầy nói vọng ngữ mà thôi, nhưng mà bây giờ có người chứng
nghiệm được thì chắc chắn là lời nói không vọng ngữ rồi, cho nên
từng bậc mà Thầy mới giảng lần cho các con chứ không khéo mà Thầy
nói trước cái điều mà con chưa có kinh nghiệm chưa sống ở trong đó
được thì các con chỉ nói Thầy nói vọng ngữ, nói láo mà thôi.
- Sáu: Mở bày con đường thiện.
Luôn luôn lúc nào cũng vạch ra nhắc nhở, vạch ra một lối đi cho những
người Phật tử đi trên con đường thiện. Đi trên con đường thiện tức là
sống ở trên cuộc sống thiện, đó là Phật dạy. Người mà thiền đức,
giới đức này luôn luôn rất thương yêu người Phật tử, luôn phải tập cho
họ phải sống như thế nào, đúng là con đường thiện. Cho nên mở bày con
đường thiện cho họ sống, tức là đời sống của họ phải là đời sống
thiện chứ không phải là đời sống ác nữa. Vì vậy mà giúp cho người
cư sĩ được giải thoát hoàn toàn đúng pháp môn để cho họ sống được
hạnh phúc an vui trong gia đình của họ.
Như vậy là quý thầy đã thấy rõ tất cả những điều
Phật dạy từ người cư sĩ mà cúng dường cho Phật, phải cúng dường như
thế nào đúng và cúng dường như thế nào sai, cúng dường như thế nào là
không phi thời, cúng dường như thế nào là phi thời, quý thầy đã rõ.
Và đến khi các vị thiền đức đó dạy quý vị, nếu như đem những cái
điều mà quý vị đã nghe nhàm tai rồi mà nhắc đi nhắc lại thì như
vậy những vị mà chưa nghe chưa hiểu thì quý vị biết đâu mà nghe hiểu
được nữa. Cho nên các vị này còn những bước đường rất xa, cũng như
bây giờ có những cái mà Thầy hiểu nhưng Thầy chưa nói ra tại vì chưa
có người đến đó, mà chưa có người đến đó mà nói ra thì các con sẽ
nghĩ rằng Thầy chỉ nói dối mà thôi. Cho nên ngày xưa đức Phật nói như
thế này: Nếu mà Ta dạy các đệ tử Ta mà dùng thần túc thông, nghĩa
là muốn hóa mưa hóa gió, muốn một thân hóa nhiều thân thì nói ra
lúc bây giờ có người cư sĩ nói: Có cái thằng chú đó nó cũng làm
được như vậy đó, thì cái đó là phỉ báng lại cái lời nói của Phật
rồi. Cho nên đức Phật nói ta dạy đệ tử của ta không phải dạy thần túc
thông mà dạy phải ở nơi thanh vắng, độc cư, giữ đặt niệm trước mặt
của mình, nỗ lực thực hiện quét sách những lậu hoặc, làm cho tâm
được giải thoát, chuyên môn sống thầm lặng, trong sự thầm lặng, đó
là Ta dạy những người đệ tử. Và bây giờ mà có những người mà thấy
đệ tử ta sống độc cư, không nói chuyện, sống trong thầm lặng, chuyên
môn đặt niệm trước mặt, ngồi thiền rồi đi kinh hành thì người nào
cũng có thể nói Ta dạy cái đó là sai được. Người nào mà ngoài
những người này do ta dạy, có những người khác không do ta dạy mà họ
đã sống đúng như vậy thì người đó vẫn được xem là người làm đúng.
Còn những người mà ta nói mà biến hóa ra lửa thế này thế khác,
thì có người nói: Có thằng chú cũng biến hóa ra lửa ra khác thì
có cần gì mà phải học cái này, nhưng cái mà ta dạy thì người nào
làm được thì sẽ thấy sự giải thoát, chứng nghiệm cho người đó.
Đó là lời Phật dạy như vậy thì chúng ta thấy rất là
cụ thể và thực tế. Đức Phật không bao giờ dạy chúng ta có thần thông
mà đức Phật còn dạy chúng ta khi mà chúng ta có những đức nào mà
chúng ta đã đạt được trong bước đường tu tập thì chúng ta hãy dấu,
tức là hãy che đậy lại, đừng phô bày ra những điều đó là những
điều không tốt, nghĩa là trên bước đường tu tập chúng ta có cái gì
chúng ta âm thầm chúng ta không nói ra cho một người nào biết hết, hoàn
toàn không khoe khoang và vì vậy mà mới thực hiện được cái đạo còn
lâu dài, còn nếu chúng ta mở miệng chúng ta nói thì cái đạo nó không
lâu dài được.
Tại sao ở đây Thầy tuyên bố cho 4 vị ở đây, lẽ ra là
Thầy không tuyên bố nhưng vì Thầy thấy quý thầy có những cái phạm
phải sai lệch nho nhỏ chưa phải là lớn, cho nên Thầy muốn nhắc ra để
cho quý Thầy thấy được để mà lấy cái gương của huynh đệ mình mà tu
vì những người đó đang làm được những cái điều này. Cho nên lấy
những cái đó để mà thực hiện chứ không phải để đem ra để ca ngợi
những người đó để làm gì, vấn đề là chúng ta còn đi nữa chứ không
phải lấy cái đó mà làm cái chuẩn của chúng ta đạt được. Thí dụ như
quý thầy được Thầy nói đến những cái điều mình làm, không phải lấy
đó mà mình thấy rằng mình hơn mọi người, không phải, con đường mình
đi đến giải thoát chứ không phải tới đó là dứt. Quý Thầy nhớ những
điều này.
Người cư sĩ cần phải lưu ý có 4 hạng người sẽ mất
phẩm hạnh khi chạy.
Bây giờ chúng ta là người cư sĩ, à là người tu sĩ, vì
vậy mà chúng ta phải thấy rằng khi mà chúng ta chạy nhảy, coi chừng,
tuổi trẻ quý thầy, tuổi trẻ hay chạy nhảy lắm cho nên vội vã một
cái gì nó cũng sẽ làm mất phẩm hạnh của một người tu. Phật đem
một cái ví dụ cho chúng ta thấy rằng có 4 hạng người mà không được
chạy, nhảy một cách tự do như vậy được.
- Một: Là một nhà vua mão áo chỉnh tề,
cân đai sáng chói mà chạy nhảy ắt sẽ mất phẩm cách của nhà vua.
Một ông vua thì phải bệ vệ, ông vua như vậy chắc chắn không ai lại
chạy nhảy như vậy, chắc ai cũng không tin là ông đó là vua của mình
hết.
- Hai: Một thớt voi nai nịt đầy đủ, oai
vệ mà chạy nhảy sẽ mất phẩm cách của thớt voi đó. Tức là đức Phật
muốn nói ở đây là một thớt voi mà ra trận đó, nai nịt hẳn hoi mà con
voi này chạy nhảy như những con voi rừng trong đó thì con voi đó không
còn là phẩm cách của một con voi chiến trận nữa.
- Ba: Một nhà sư mà chạy nhảy sẽ mất
vẻ khả kính của một tu sĩ.
Đức Phật cho chúng ta là, hiện bây giờ là các con là cư
sĩ nhưng sự thật các con đã được học ở đây đương nhiên các con là
những người tu sĩ chứ không còn là người cư sĩ nữa đâu, vì các con
tìm con đường giải thoát, đi vào mục đích giải thoát thì các con
không có lý do nào mà nói tôi còn là người cư sĩ nữa, nghĩa là các
con lần lượt phải dứt bỏ các gia đình của mình, những người thân
thuộc của mình để đi vào một lộ trình giải thoát để chấm dứt sự
đau khổ sinh tử của mình, để hoàn toàn thực hiện được cái sự chấm
dứt đó. Cho nên các con lần lượt là những người trở thành tu sĩ rất
tốt của đức Phật sau này.
- Bốn: Một phụ nữ chạy nhảy sẽ mất
phẩm cách, không còn đoan trang phong nhã nữa. Một người phụ nữa mà
chạy nhảy như mấy chú con nít, hoặc như những người thanh niên thì
không thể được. Vì một người phụ nữa phải đi đứng nhẹ nhàng, khoan
thai thì người ta mới đánh giá trị của người phụ nữ đó, không khéo
chạy nhảy như con trai thì chắc chắn người ta xem người phụ nữ đó
không đoan trang, phong nhã.
Đức Phật lại dạy người phụ nữ khi về nhà chồng có 10
điều cần hiểu và giữ gìn.
Đây là đức Phật dạy, tất cả những cái gì mà ở trong
gia đình của mỗi Phật tử thì đức Phật dạy sạch hết, không có cái nào
mà không dạy. Vì vậy mà Thầy thấy dạy qua Thập thiện rồi, Thầy thấy
cần thiết phải nhắc nhở những điều này, Thầy biết là nó lòng vòng.
Các Thầy có ý nghĩ như thế này: Mình thì muốn đi ngay vào cái gì
mà mình cần thiết như bây giờ phải nhập định, phải tịnh chỉ hơi thở
cái này cái kia nó quan trọng, còn vấn đề này nó đâu quan trọng đâu.
Nhưng nhiều người, người ta còn ở trong gia đình người ta, người ta
chưa hiểu biết những cái gì mà đối xử với nhau hết, rồi mình nói
Thập thiện suông không thì người ta cũng chẳng biết áp dụng như thế
nào. Bởi vì cái hành động của người ta thường sống, đối xử nhau ở
trong nhà người ta đâu biết làm sao mà thực hiện Thập thiện như vậy
được, cho nên nói ra tất cả những hành động sống này để chúng ta còn
biết áp dụng vào Thập thiện mà từ đó chúng ta mới có sự giải
thoát được, từ đó hạnh phúc gia đình chúng ta mới có được. Rồi
cũng từ nền tảng vững chắc này chúng ta mới trở thành một tu sĩ,
mới có cách thức tu thiền định mới được.
Chứ bây giờ chúng ta nói cái này không cần thiết mà Thầy
cứ giảng cái này nó luộm thuộm quá, nó nhiều quá thì cái đó mình
hiểu rất cạn. Mà mình phải nhấn ngay vào cái chỗ từ cái đức hạnh,
từ cái hạnh phúc của mọi người cư sĩ cho đến cái tu tập thiền định
mà làm chủ lậu hoặc của mình cho đến rốt ráo thì tức là nó phải
đi qua một quá trình, nó từng lớp một chứ không thể nào mà nhảy
ngang xương. Vì nhảy ngang xương thì sau khi chúng ta tịnh chỉ được hơi
thở, làm chủ được các hành, nghĩa là các hành ngưng, nhưng chúng ta
sẽ bị lạc vào tà thiền chứ không thể nào mà Chánh đạo được vì
cái tâm của chúng ta nó còn dính mắc, cái tâm chúng ta chưa được tịnh
mà chúng ta cố ức chế nó để rồi làm những cái điều này thì chúng ta
sẽ rơi vào tà thiền, chắc chắn chúng ta không phải là chánh thiền
được, không phải là Chánh định được, mà nó là tà định.
Mặc dù là các Thầy có thể tịnh chỉ hơi thở, có
thể ngưng đập, các hành ngưng nhưng mà tâm của quý vị chưa thanh tịnh
tức là chưa xả bỏ các ác pháp và cái lòng ham muốn của quý vị
thì chắc chắn là quý vị sẽ có những tà định rồi. Và từ đó bản
ngã của quý vị sẽ to lớn theo cái sức thiền định của mình và các
vị sẽ chạy vào danh lợi và sắc dục. Hầu hết có một số người
tu mà không có nền tảng vững chắc này thì đã đưa họ đi đến cái chỗ
sa ngã như chúng ta nghe vị giáo chủ này, vị giáo chủ kia họ
tu tập một thời gian ở trong định có những sự vi diệu rồi từ đó họ
đem ra họ phổ biến nhưng cái tâm dục, cái tâm ham muốn họ chưa sạch.
Cho nên từ đó cái ham muốn đó bắt đầu họ khoe khoang, họ thực hiện
những cái này mọi người thấy quá kính phục, từ đó họ bám theo vị
Thầy này, từ chỗ đó vị Thầy này sẽ bị sa ngã. Thứ nhất là lợi,
tiền bạc. Thứ 2 là dâm dục, chắc chắn là sẽ vợ hai, vợ ba, vợ 5, vợ
4 chứ không phải là một bà đâu.
Cho nên hầu hết cái sai lệch của các bậc giáo chủ
mà không có tu cái tâm thanh tịnh, cho nên khi có thiền định, khi có
chút ít thần thông thì bắt đầu từ đó bị rơi ngã hết, không còn giữ
được phẩm hạnh của một người tu. Còn bây giờ chúng ta xây dựng một
con người tu tập theo đạo Phật tức là chúng ta phải lấy cái phẩm
hạnh của con người để diệt trừ cái tâm ham muốn, để xa lìa các lậu
hoặc của nó, từ đó chúng ta đi vào thiền định vững chắc là chánh
định không còn tà định nữa, bản ngã chúng ta không còn. Do đó chúng ta
không còn say mê danh lợi và sắc dục. Thì như vậy chúng ta mới thoát ra
khỏi cái vòng mà đau khổ, luẩn quẩn của sinh tử.
Ở đây đức Phật dạy người phụ nữ khi về nhà chồng.
- Thứ nhất, đức Phật dạy: Nếu con
nhận thấy cha mẹ chồng hay chồng có chi lầm lỗi. Nghĩa là mình ở
trong nhà mình thấy cha mẹ mình hoặc là chồng mình có những lầm
lỗi thì không nên đem chuyện xấu trong nhà thuật lại cho láng giềng
đầu này hay đầu kia. Đức Phật dặn cái người phụ nữa khi về nhà chồng
thấy chồng mình hoặc là cha mẹ chồng có những lầm lỗi, bởi vì con
người thì ai cũng phải có những lầm lỗi, mà mình thấy cái lỗi đó
mình đem ra mình nói cho người này người kia biết ở trong xóm làng
hoặc là cha mẹ ruột của mình thì làm những điều đó người ta
khinh dễ cha mẹ chồng và chồng mình thì mình có xấu hổ không? Tức
là mình xấu hổ, cho nên Phật dạy người phụ nữ khi về nhà chồng
không nên đem chuyện lỗi lầm của cha mẹ chồng hoặc chồng mình nói cho
người này biết, nói cho người kia biết. Bởi vì Phật nói không có
lửa nào tệ hại như lửa này. Nghĩa là lửa trong nhà mình mà đốt ra
ngoài đó thì không có cái lửa nào mà tệ hại như lửa đó, đức Phật
đem cái ví dụ lấy cái lửa mà Thầy thấy quá tuyệt vời. Không có lửa
nào tệ hại như lửa ấy.
- Thứ 2: Nếu có người láng giềng đàn ông,
đàn bà nói xấu cha mẹ chồng hay chồng, không nên đem những lời phỉ
báng ấy về lặp lại và nói rằng người nọ người kia nói điều xấu
này hay điều xấu kia, xấu khác về gia đình mình. Nếu mà ở ngoài
mình nghe được chỉ trích chồng mình hay là cha mẹ chồng thế này thế
khác thì mình không nên đem về học lại cha mẹ chồng với chồng mình.
Bởi vì đức Phật nói, không có lửa nào tệ hại như lửa ấy. Từ ở nhà
người ta mình đem vô trong nhà mình để cho gia đình mình nghe người ta
nói xấu tức vậy, đó thì cha mẹ mình, chồng mình tức giận với
người ta lại gây hấn đánh lộn người ta, tạo nên những cảnh bất an cho
xã hội, tạo nên cảnh rối loạn trong chòm xóm với nhau. Cho nên mình
nghe, mình tìm cách thật sự cha mẹ chồng mình hay chồng mình có
những lỗi đó thì mình tìm cách khuyên răn chứ mình không nói người
hàng xóm đó họ chê cha mẹ mình như thế này thế khác. Do như vậy mà
tạo cho gia đình của mình bất an liền tức khắc. Vậy mình phải dấu
những điều này nhưng mình phải xét coi nó có đúng hay không, nếu
không đúng tức là họ đã nói xấu cha mẹ chồng mình với chồng mình
thì mình không chơi với những người đó nữa, tức là mình không đến
với những người đó nữa.
Cho nên Phật dạy: Không có lửa nào tệ hại như lửa
ấy, lửa ngoài đem vô đốt trong nhà mình để làm cho gia đình mình xào
xáo, điều đó là cái điều rất xấu, rất tệ đó.
- Ba: Chỉ cho mượn những người nào mượn mà trả lại.
Nghĩa là mình giúp đỡ người khác, mình cho người ta mượn nhưng những
người đó phải trả lại, còn những người mượn mà lấy luôn thì không
nên cho. Bởi vì đức Phật dạy bảo chúng ta như thế này Thầy thấy nếu
mà cho cái người đó mượn mà họ lấy luôn thì cái sự kiện đó xảy ra
thì cha chồng mình hoặc là mẹ chồng hoặc là chồng mình sẽ đánh
mình, nói sao mình ngu quá vậy? Cái người đó là cái người mượn
không trả mà cứ cho họ mượn họ lấy luôn làm sao, của mình làm bằng
mồ hôi nước mắt. Cho nên đức Phật dạy: Người phụ nữ về làm dâu phải
cẩn thận chỗ này, biết người đó mượn trả thì mình cho mượn, mượn
mà không trả thì nhất định không cho mượn, vì mượn rồi đây mình sẽ
bị sự bất an trong gia đình của mình, cái sự khổ sở, đó là cái
thứ 3 đức Phật dạy.
- Thứ 4: Không nên cho mượn những người
mượn rồi giữ luôn không trả lại. Đó là cái thứ 4. Như hồi này Thầy
đã giảng rồi người mà cho mượn trả thì chúng ta cho mượn, mà người
mượn không trả thì chúng ta không cho mượn, đó là phần thứ 4.
- Thứ 5: Những người thân bằng quyến thuộc,
nghèo khó cần con giúp đỡ, con hãy giúp đỡ họ dù họ có ở trong vị
thế có thể trả lại được hay là không được. Nghĩa là trong dòng họ
mình, có những người mà họ quá nghèo khổ thì mình cần giúp đỡ
họ, mình giúp đỡ họ không phải là đợi cho họ trả mình mà mình mới
giúp đỡ vì đó là người thân trong dòng họ của mình, trong dòng họ
chồng mình. Do vậy mình giúp đỡ họ thì những hành động giúp đỡ
này mình cũng phải báo lại: ờ thì anh Năm, anh Ba, anh Tư hoặc chú
Bảy, chú Tám gì đó đã nghèo khổ quá mà bây giờ mình có ăn dư thì
mình giúp đỡ họ, họ có thì họ trả lại mình mà không có thì cho
luôn họ, mình cũng báo cho gia đình mình biết như vậy. Con đã báo cho
ba má như vậy bây giờ con mới giúp đỡ họ, vậy thì ba má hay chồng
có bằng lòng không? Nếu bằng lòng thì mình mới làm, nếu không bằng
lòng thì mình không nên làm là vì mình làm mà người ta không trả lại
mình thì mình chịu trách nhiệm đó rồi cha mẹ chồng hoặc chồng mình
sẽ đay nghiến mình.
Đó là những lời mà Đức Phật dạy người làm dâu về
phải biết những cái điều đối xử này, nếu mà không biết đối xử này
thì dòng họ bà con họ thấy bà dâu này về bà không bao giờ mà giúp
đỡ cho dòng họ chút nào hết, bà về bà quản lý bà nắm hết tiền
bạc mà không cho ai, hồi trước thì không có ai mình còn qua mình mượn
mình này kia được, bây giờ có bà về hỏi bà bà không cho mình, như
vậy càng ngày cái tiếng mình càng xấu và người ta không hiểu được,
còn mình làm cái gì đâu nó chơn chánh như vậy. Thì những điều mà
Phật dạy Thầy thấy quá là hay, cho nên Thầy mới ghi ra đây, tất cả
để cho chúng ta hiểu biết được, mặc dù bây giờ không là những người
tu hành rồi nhưng không cũng phải hiểu biết qua góc độ của người cư
sĩ còn ở trong cuộc sống như mọi người khác mà phải biết cách đối
xử như vậy mới đúng.
- Thứ 6: Ngồi một cách an vui.
Nghĩa là mình ngồi trên một cái ghế hoặc nơi đâu đó mà tâm mình
được an vui, thì như vậy ngồi an vui là như thế nào? Có nghĩa là khi
thấy cha mẹ chồng hay chồng đến gần thì con phải đứng dậy để tỏ ra
mình tôn trọng, chứ không nên ngồi yên đó. Thì đó mình ngồi mình yên
ổn được, mình ngồi một cách an vui được thì tức là mình có lễ độ
của mình sau khi người đó đi qua rồi thì mình nghe cái tâm nó an ổn,
còn khi mình ngồi lì đó không đứng dậy chào những người đó, khi
những người đó qua rồi thì ta thấy con dâu này sao nó không lễ phép
gì hết: Cha mẹ đi ngang qua mà nó ngồi ì đó ra, nó không đứng dậy
chút nào hết thì đó là cái lễ độ của một người phụ nữ khi về
nhà chồng, đối với chồng cũng như là đối với cha mẹ chồng, có vẻ
cung kính chồng, có vẻ cung kính cha mẹ chồng như vậy thì người ta
thấy người ta rất thương mến. Còn mình ngồi ỳ không coi không ra gì
hết họ đi đâu đi kệ họ thì người ta sẽ đánh giá trị mình là người
thiếu cung kính. Đó là phần thứ 6.
- Thứ 7: Ăn một cách an vui. Ở đây ăn
một cách an vui như thế nào? Có nghĩa là con không nên ăn trước cha mẹ
chồng hay chồng mà phải coi dọn đầy đủ cho cha mẹ chồng và chồng
rồi mới ăn. Nghĩa là mình dọn cái mâm cơm đó rồi nhưng mà cơm thì
chưa xới, cái mình vô mình xới mình ngồi mình ăn, cha mẹ chồng cái
chén không để đó. Thì như vậy là đức Phật nói mình ăn mà được ngon an
vui thì tức là mình phải ăn sau và mình phải xới cơm cho cha mẹ
chồng, rồi cho chồng, rồi mình bắt đầu mình mời mọi người, mọi
người người ta cầm đũa người ta ăn rồi mình mới ăn. Tức là Phật
muốn nói là mình ăn như vậy thì mình ăn một cách rất an vui. Còn
mình vô mình xới mình mình ăn còn bao nhiêu người khác thì mình không
xới thì như vậy mình ăn không an vui đâu. Đúng vậy, đức Phật dạy cái
này Thầy thấy rất là hay vì trong gia đình chúng ta có những trật tự
tôn ti như vậy nó làm cho bữa ăn rất là ngon ngọt, mà không có chuyện
ăn uống mà không yên.
- Thứ 8: Ngủ một cách an vui. Đức
Phật nói người làm dâu về mà ngủ an vui thì phải làm như thế nào mà
mới được an vui? Có nghĩa là con không nên đi ngủ trước cha mẹ chồng
và chồng. Con phải lo làm bổn phận của người vợ rồi mới nằm xuống
ngủ. Tại sao vậy? Khi mình ngủ trước, cha mẹ vô ngủ sau thì ai xả
mùng cho ông bà? Cho nên vì vậy mình ngủ có ngon không? Không có ngon
đâu. Đó là phải ngủ sau, cha mẹ chồng ngủ rồi mình xả mùng này kia
xong rồi thì tới chồng lên ngủ rồi, mình xả mùng rồi mình mới lên
ngủ sau và như vậy là đâu đâu nó cũng ra đó. Còn mình ngủ trước chưa
có xả mùng thì người chồng ngủ sau thì phải xả mùng thì như vậy
là mình thiếu bổn phận làm vợ.
Do cái chỗ này mà đức Phật dạy không phải đây là tôi
tớ, mà đây là nhiệm vụ và bổn phận của một người phụ nữ mà về
nhà chồng phải làm những bổn phận đó, chứ không phải là người tay
sai trong gia đình mà làm như vậy mình có vẻ cung kính người thân của
mình, những người mình phải làm cho họ vui lòng để cho họ được an
ổn, vì vậy mà những hành động này rất là thực tế cho cuộc sống
để được đầy đủ hạnh phúc trong gia đình. Thời nay Thầy nói điều này
Thầy thấy chắc chắn cũng khó lắm bởi vì hầu như mấy cô bây giờ họ
không giữ được những điều này mà đem ra dạy những điều này mà các
cô làm đúng, chắc chắn các cô sẽ được hạnh phúc. Vì mẹ chồng cha
chồng ngủ mặc kệ chẳng bỏ mùng bỏ màn gì, ông bà ngủ thì ông bà
có bỏ thì bỏ không bỏ thì thôi chứ mình chẳng cần, rồi đi chơi hoặc
này kia với chồng, ở nhà không lo gì hết. Do đó những nàng dâu như vậy
tức là những nàng dâu không xứng đáng theo những đạo đức và phong
cách mà chính đây là đạo đức phong cách mà đức Phật đã dạy ra cho
biết rằng người phụ nữ phải làm những cái gì mới đúng phong cách
của người làm dâu, của người con ở trong gia đình. Mà làm như vậy
tức là người con hiếu thảo đối với cha mẹ chồng thì cha mẹ chồng
nào lại không thương người con đó, còn thương hơn con ruột của mình
nữa chưa chắc con gái ruột của mình đã làm được những điều này.
- Thứ 9: Trông nom giữ gìn lửa. Nghĩa
là mình trong nom giữ gìn lửa trong nhà của mình như thế nào? Phật
dùng những danh từ khi mà nói mình không hiểu như thế nào hết. Bây
giờ Phật giải thích cho chúng ta nghe: Có nghĩa con phải xem cha mẹ
chồng và chồng như lửa, nghĩa là phải xem như lửa nếu mình gần lửa
thì nóng, mà mình xa lửa thì không đúng. Cho nên mỗi khi có việc
với cha mẹ chồng và chồng phải hết sức thận trọng. Nghĩa là có
việc gì tiếp xúc này kia là mình phải hết sức thận trọng, thận
trọng như thế nào? Như khi làm việc với lửa vậy, cho nên khi mà tiếp
xúc với chồng hoặc là cha mẹ chồng của mình phải hết sức thận
trọng, cái đó là cái sự giữ gìn lửa ở trong nhà mình. Không khéo
thì một lời nói của mình vô tình đã làm buồn phiền cha mẹ chồng,
chồng, cho nên rất là cẩn thận làm việc gì gần gũi cha mẹ chồng và
chồng mình được xem như mình gần lửa. Nếu không khéo mình bị phỏng
tay, mà sát quá thì bị nóng cho nên như thế nào nó mới bảo đảm
được hạnh phúc của mình.
- Thứ 10: Tôn trọng các vị
trời. Trong nhà đức Phật dạy người phụ nữ mà làm dâu phải tôn
trọng các vị trời ở trong nhà, vậy các vị trời này là ai đây? Có
nghĩa là con phải coi cha mẹ chồng và chồng như trời, nghĩa là coi
như một bậc trời thì mới là hạnh phúc, chứ mình mà coi ông bà,
chồng mình như là cỏ rác thì coi chừng mình không sống ở đó lâu đâu.
Những lời mà đức Phật dạy như vậy, chúng ta khi ở trong gia đình, người
con gái sắp sửa về nhà chồng thì chúng ta phải lấy 3 cái đức:
Đức nhẫn nhục, đức tùy thuận, đức bằng lòng
thì chúng ta sẽ xem như là cha mẹ và chồng như trời. Còn nếu mà chúng
ta không nhẫn nhục, không tùy thuận, không bằng lòng thì tức là chúng
ta sẽ không có ở yên trong cái gia đình đó đâu. Cho nên thường là mẹ
chồng hay nàng dâu hay là cãi cọ thế này thế khác đều là do chúng ta
không giữ được nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng.
Ở đây Phật đem một cái ví dụ, cũng từ một đống
hoa, người ta nhặt ra từng cánh hoa để làm thành một tràng hoa, cũng
thế ấy chúng ta được làm người phải thu nhặt nhiều lần những hành
động tốt mới thành người đức hạnh. Các con nghe câu tóm lược lại
cái ý này trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta tu 10 cái điều lành
này thì đức Phật ví như là từ ở trong một đống hoa rồi chúng ta nhặt
từng cánh hoa rồi chúng ta mới kết thành một tràng hoa đẹp đẽ. Cũng
thế chúng ta được làm người nhưng chúng ta chưa hẳn hoàn tốt tốt hẳn
được vì vậy mà chúng ta hàng ngày phải thu nhặt nhiều lần những hành
động thiện của chúng ta, hành động tốt của chúng ta thì mới thành
một người đức hạnh, chứ không phải là đức hạnh ngay liền mà chúng ta
làm được người đức hạnh liền đâu. Muốn làm được người đức hạnh,
chúng ta phải nhặt từng hành động thiện, từ hành động thiện đó góp
nhặt lại chúng ta trở thành người đức hạnh.
Đến đây quý vị đã hiểu biết được những điều mà
người cư sĩ phải sống ở trong gia đình như thế nào để đúng cách.
Còn có một phần nữa là sẽ hết. Phần này là phần
đoàn kết nhau ở trong gia đình cũng như ở trong những tập thể, thì
cái phần này Thầy xin dạy tiếp.
THẦY DẠY VỀ ĐẠI ĐOÀN KẾT
“Này các Thầy, các Thầy là những người từ 4 phương,
kẻ ở tỉnh này, người ở tỉnh khác khắp cùng trong đất nước về đây
tu học theo Thầy, cùng một giáo pháp của đức Phật. Cớ sao các Thầy
lại tị hiềm, ganh ghét nhau, tranh tụng mạ lị nhau không kể gì đến
anh lớn, em nhỏ? Lại luôn luôn tìm những khuyết điểm của nhau thay vì
chỉ dạy cho nhau lại đem ra biêu xấu với người này, người khác thì
còn gì đạo nghĩa con người? Thì còn gì là anh em một Thầy? Đánh nhau
bằng kiếm lưỡi, miệng gươm, chẳng biết thương xót nhau chút nào. “Thố
tự hồ bi”, con thỏ chết con chồn còn đau đớn khóc thương huống chi
chúng ta là những con người, học đạo cùng Thầy, cùng đạo từ bi của đức
Phật thế sao chúng ta không từ bi chút nào cả.
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy cùng khác giống nhưng chung một giàn.
Này quý Thầy, quý Thầy không cùng một cha mẹ, một cha
một mẹ sinh ra mà quý Thầy sống chung dưới mái Chùa, học chung cùng
một đạo đức, cớ sao quý Thầy lại không thương mà nỡ tâm đem chuyện
xấu biêu nhau cho người khác cười chê, xấu lá xấu nem, xấu anh, xấu
em, vô tình mà quý Thầy đã hại lẫn nhau làm tai tiếng khắp vùng. Rồi
người ta tự hỏi tại sao những người tu sĩ Phật giáo lại đấu tranh
nhau, lại biêu xấu nhau, họ phân ra nhiều giáo phái, họ phân ra nhiều
tư tưởng, họ phân ra nhiều pháp môn để rồi họ bài xích nhau, họ
chống đối nhau chẳng tiếc lời, họ luôn luôn chà đạp lên nhau, giày
xéo lấy nhau, họ bất đồng ý kiến, họ cho rằng chỉ có ta biết được
điều này còn ngươi thì không biết, điều ta nói là đúng, điều người
nói là sai, pháp môn ta tu hành là đúng, pháp môn ngươi tu hành là
sai, điều ta hiểu là chơn chánh, điều ngươi hiểu là không chơn chánh…
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét